شماره۳۰۰/۱۱۱۷۷ ۱۰/۳/۱۳۹۴ مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران درخصوص دستورالعمل اجرایی تشکیل دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی استانداران محترم کلیه استان‌ها در راستای وظایف محوله براساس بند ۸ ماده ۴ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (موضوع انجام مسابقات شهرسازی و معماری) و به منظور ایجاد هماهنگی و انسجام در فرآیند برگزاری مسابقات شهرسازی و معماری، و با هدف ایجاد زمینه‌های اجرای «آییننامه جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی، (مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۲۰/۱۲/۱۳۸۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی)»، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ ۳۱/۱/۱۳۹۴ بنابر پیشنهاد معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، مستند به جزء ۲ بند ۴ بخش ۵ و مقدمه آییننامه مذکور «دستورالعمل اجرایی تشکیل دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی» را به شرح زیر تصویب نمود: مقدمه با توجه به ضرورت سیاست‌گذاری برای ایجاد زمینه‌های ارتقاء کیفی بناها، سیما و منظر شهرها، و در نتیجه ارتقاء کیفی معماری و شهرسازی کشور از یک سو و اهمیت بهره‌برداری از فرصتهای ناشی از برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی به عنوان یکی از روشهای شکل‌گیری فضاهای شهری و بناهای ارزشمند و با استناد به بند یک مصوبه مورخ ۲۳/۴/۱۳۹۳ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و به منظور ایجاد ساختار اجرایی «آییننامه جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی، مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۲۰/۱۲/۱۳۸۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی»، از طریق شکل‌گیری دبیرخانه دائمی مسابقات و هیأت حل اختلاف، این دستورالعمل با تأکید بر ضرورت توجه ویژه به اسناد فرادست و طرحهای توسعه و عمران مصوب، در فرآیند برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی تدوین و مفاد آن از تاریخ ابلاغ برای کلیه دستگاه‌ها و اشخاص حقیقی و حقوقی در بخش‌های دولتی و غیردولتی که به برگزاری مسابقه اقدام کنند لازم‌الاجراء خواهد بود. در صورت نیاز، تفسیر مفاد این دستورالعمل برعهده دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران می‌باشد. ۱ـ در این مصوبه منظور از آییننامه جامع، «آییننامه جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی، مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۲۰/۱۲/۱۳۸۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی»، می‌باشد. ۲ـ از تاریخ ابلاغ این مصوبه دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی و هیأت حل اختلاف در وزارت راه و شهرسازی طبق تعاریف بند ۱۰ و ۱۱ آییننامه جامع و با ترتیبات مندرج در بند ۴ بخش ۵ آییننامه مذکور تشکیل می‌شود. تبصره ـ راهبری و مدیریت تشکیل و استقرار دبیرخانه دائمی با هماهنگی دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری انجام پذیرد. ۳ـ برگزاری مسابقه و ثبت آن در دبیرخانه دائمی مسابقات و رعایت این دستورالعمل برای بناهایی که به لحاظ اهمیت کیفی، اهمیت عملکردی، میزان تأثیرگذاری در سیما و منظر شهری، وجه نمادین، اهمیت مکانی و اهمیت محلی، ملی و بین‌المللی شاخص می‌باشند اجباری است؛ تشخیص این امر تا زمان تصویب دستورالعمل بند ۲ مصوبه مورخ ۲۴/۴/۱۳۹۳ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برعهده دبیرخانه دائمی مسابقات می‌باشد. تبصره ـ بدیهی است مسابقات معماری و شهرسازی در شرایطی معتبر شناخته می‌شوند که تابع چهارچوب آییننامه جامع و دستورالعمل حاضر باشند. به عبارت دیگر آن دسته از موضوعاتی که اجباری تشخیص داده نشده‌اند در صورت ثبت در دبیرخانه ـ که به معنای تمکین و التزام عملی به مفاد این دستورالعمل است ـ ، از حمایت معنوی و اعتبار دبیرخانه دائمی برخوردار خواهندشد. ۴ـ تعاریف تکمیلی: ۴ـ۱. تعریف انواع مسابقه براساس بند الف بخش یک آییننامه جامع به لحاظ محتوا، دامنه شرکت‌کنندگان، مراحل و نحوه داوری در این آییننامه ملاک عمل می‌باشد. ۴ـ۲. کارفرما: مالک طرح یا هر کسی است که بنا بر قانون دارای اختیارات مالک است. (مطابق با توضیح بخش ۳ آییننامه جامع) ۴ـ۳. برگزارکننده: شخص حقیقی یا حقوقی، دولتی یا غیردولتی است که مسابقه را برگزار می‌کند و متولی برگزاری آن در چارچوب این آییننامه، و مسئول اصلی مسابقه در مقابل شرکت‌کنندگان و قانون است. (مطابق با جزء ۱ بند ب بخش الف، آییننامه جامع) ۴ـ۴. جامعه شرکت‌کنندگان: مجموعه اشخاص حقیقی یا حقوقی است که بنابر قوانین و ضوابط مسابقه، مجاز به شرکت در مسابقه شناخته می‌شوند، ولو عملاً در مسابقه شرکت نکنند؛ یعنی جامعه شرکت‌کنندگان بالقوه. (مطابق با جزء ۴ بند ب بخش الف، آییننامه جامع) ۴ـ ۵ ـ شرکت‌کننده: شخص حقیقی یا حقوقی داوطلبی است که مطابق شرایط مندرج در برنامه مسابقه برای شرکت در آن مسابقه پذیرفته می‌شود. (مطابق با جزء ۵ بند ب بخش الف، آییننامه جامع) ۴ـ۶ ـ داور: داور مسابقه شخص حقیقی با صلاحیتی است که برگزارکننده وی را طی حکمی به عضویب در هیأت داوری منصوب می‌کند. (مطابق با جزء ۶ بند ب بخش الف، آییننامه جامع) ۴ـ۷. هیئت داوری: هیئتی متشکل از داوران است که نتیجه مسابقه با داوری ایشان تعیین می‌شود. (مطابق با جزء ۷ بند ب بخش الف، آییننامه جامع) ۴ـ ۸ . محصول مسابقه: موادی است که شرکت‌کنندگان به عنوان نتیجه اصلی فعالیت خود در مسابقه به دبیرخانه مسابقه تحویل می‌دهند و داوری مسابقه در میان آنها صورت می‌گیرد (مانند متن، نقشه، نمونک، پرونده رایانه‌ای، یا ترکیبی از آنها). محصول یا محصولات مسابقه در این دستورالعمل اختصاراً «محصول» یا «محصولات» خوانده می‌شود. (مطابق با جزء ۸ بند ب بخش الف، آییننامه جامع) ۴ـ۹. دبیرخانه مسابقه: محل اداره کلیه امور مربوط به مسابقه است، که برگزارکننده آن را در اختیار مدیر قرار می‌دهد. دبیرخانه مسابقه در این دستورالعمل اختصاراً «دبیرخانه» خوانده می‌شود. (مطابق با جزء ۹ بند ب بخش الف، آییننامه جامع) ۴ـ۱۰. دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی: دبیرخانه‌ای است که برای رسیدگی به امور مسابقات معماری و شهرسازی و نظارت بر آنها تشکیل می‌شود. دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی در این دستورالعمل اختصاراً «دبیرخانه دائمی» خوانده می‌شود. (مطابق با جزء ۱۰ بند ب بخش الف، آییننامه جامع) ۴ـ۱۱. هیئت رسیدگی به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی: هیأتی است که حکمیت نهایی را در اختلافات احتمالی میان برگزارکننده و شرکت‌کننده برعهده دارد. هیأت رسیدگی به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی در این دستورالعمل اختصاراً «هیأت رسیدگی به اختلافات» خوانده می‌شود. (مطابق با جزء ۱۱ بند ب بخش الف، آییننامه جامع) ۴ـ۱۲. برنامه مسابقه: برنامه‌ای است شامل اهداف، خواسته‌ها و نیازهای کارفرما، معرفی دقیق و کامل ارکان مسابقه، پیشنهاد نوع مسابقه و داوران (در صورت وجود پیشنهاد اولیه درخصوص معرفی داوران) برنامه کلی عملکردهای موردنظر، رویکردهای طراحی، مطالعات پایه، (مطالعات زیست محیطی، سازگاری با محیط و توجه به صرفه‌جویی در مصرف آب و انرژی)، برنامه زمانی و جوایز مورد نظر که می‌بایست به عنوان یکی از اسناد «گزارش پیشنهاد مسابقه» به دبیرخانه دائمی تحویل داده شود. در صورتی که پیشنهاد اولیه درخصوص معرفی داوران وجود نداشته باشد دبیرخانه دائمی می‌تواند نسبت به پیشنهاد و معرفی داوران متناسب با موضوع پروژه به برگزارکننده حسب درخواست، اقدام نماید. ۴ـ۱۳. گزارش پیشنهاد مسابقه: گزارشی است مکتوب شامل «برنامه مسابقه»، احکام طرحهای توسعه شهری درخصوص سایت و موضوع پروژه، اعتبارات و منابع مالی تخصیص داده شده قطعی برگزاری مسابقه و اجرای پروژه (مسابقات اجمالی و مفهومی از تعیین منابع مالی برای اجراء مستثنی هستند) و کلیه مدارکی که دبیرخانه دائمی براساس مقررات و اختیارات نظارتی خود مطالبه نماید. ۴ـ۱۴. جایزه: یکی از ملزومات مسابقه به عنوان ابزار بهره‌مندی طرحهای برتر منتخب از مزایای مادی و معنوی مربوطه است به نحوی که انگیزه شرکت در مسابقه را ایجاد نماید و متناسب با ارزش محصولات مسابقه باشد. ۴ـ۱۵. ارکان مسابقه: عبارتند از؛ کارفرما، برگزارکننده (به عنوان مشاور متخصص جهت مدیریت برگزاری مسابقه)، هیأت داوری، جامعه شرکت‌کنندگان و جایزه. ۵. ضوابط عمومی برگزاری مسابقات: ۵ ـ۱. در مسابقات اجباری مذکور در بند ۳ کارفرما مکلف است، مسابقه را از طریق یک مشاور حقوقی متخصصی برگزار کند که در این صورت مشاور مذکور به عنوان برگزارکننده بوده و طبق قراردادی کلیه مسئولیت‌های مربوطه را خواهد پذیرفت. ۵ ـ۲. کارفرما می‌بایست خواسته‌های خود را در قالب اهداف، نیازها و برنامه‌ها، به طور روشن به برگزارکننده و هیأت داوران اعلام نماید. ۵ ـ۳. برگزارکننده و کارفرما می‌بایست زمینه‌های استقلال نظر داوران را فراهم نمایند و اجازه اعمال نظر در داوری و ایجاد شرایط و محدودیت برای داوران را ندارند. ۵ ـ۴. برگزارکننده در انجام وظایف مندرج در بنـد یک بخش ۵، آییننامه جامع به عنوان مشاور متخصص کارفرما بوده و وظایف و تکالیف کارفرما در برگزاری مسابقه را مدیریت می‌کند. ۵ ـ ۵ ـ برگزارکننده موظف است، پیش از برگزاری مسابقه، بخش مطالعات مسابقه شامل: نوع مسابقه متناسب با موضوع آن، روند مسابقه، مبانی نظری و «گزارش پیشنهاد مسابقه» را تدوین و نسبت به ارائه مکتوب آن و ثبت مسابقه در دبیرخانه دائمی اقدام نماید. ۵ ـ۶ . برگزارکننده می‌بایست پس از ثبت مسابقه و انتخاب داوران طی حکم کتبی انتصاب هریک از داوران را به داوری در آن مسابقه به وی اعلام نماید. ۵ ـ۷. برگزارکننده مسابقه پس از اتمام داوری نهایی، می‌بایست، مشروح مذاکرات جلسات داوری، معیارهای داوری و بیانیه نهایی را مکتوب و پس از تائید و امضای اعضای هیأت داوری و کارفرما،جهت ثبت و مستندسازی به دبیرخانه دائمی ارسال نماید. ۵ ـ ۸ . کارفرما مکلف است طرح برنده مسابقه (به استثنای نوع ۱ـ۱ مسابقه طراحی اجمالی) را عیناً و مطابق نظر مؤلف طرح اجرا کند. در صورتی که کارفرما به منظور اجرای طرح با مؤلف طرح به توافق نرسد لازم است در صورت اجباری بودن مسابقه با برگزاری مجدد مسابقه و در غیر اینصورت از روشهای معمول و قانونی دیگر نسبت به تهیه طرح اقدام نماید. ۵ ـ ۹. مسئولیت حفظ و حراست از محصولات مسابقه در طی فرآیند مسابقه و برگزاری نمایشگاه بر عهده برگزارکننده است. ۵ ـ۱۰. برگزارکننده موظف است ضمن ارایه مطالعات پایه و محتوای گزارش پیشنهاد مسابقه به هیأت داوران، نظر هیأت داوران را به منظور تدقیق متن آگهی‌ها، برنامه فیزیکی و رویکردهای طراحی، اخذ و با اتفاق آرای هیأت داوران، موارد را اعمال و ملاک عمل قرار دهد. ۵ ـ۱۱. داوران باید پس از تهیه پیشنهاد درخواست مسابقه توسط برگزار کننده، انتخاب و پس از ثبت مسابقه در دبیرخانه دائمی به همراه برنامه فیزیکی و رویکردهای طراحی از طریق فراخوان یا آگهی مسابقه به جامعه شرکت‌کنندگان معرفی شوند. ۵ ـ۱۲. در انتخاب داوران باید نسبت تخصص و تجربه آنان با موضوع و پیچیدگی مسابقه و سوابق داوری ایشان مورد توجه قرار گیرد. ۵ ـ۱۳. رعایت ضابطه ممنوعیت شرکت ارکان مسابقه و منتسبان آنها طبق ماده ۹ بخش ۲. ضوابط، آییننامه جامع و همچنین رعایت اخلاق حرفه‌ای داوران، عدم ذینفع بودن آنها در نتیجه مسابقه و رعایت ضابطه پنهان ماندن هویت صاحبان محصولات و ممنوعیت برقراری هرگونه ارتباط با شرکت‌کننده تا پایان کار داوری و اعلام نتیجه مطابق بند ۳ـ ۵ و ۳ـ۶، آییننامه جامع مورد تأکید است. ۵ ـ۱۴. در صورت هرگونه تغییر در فرآیند برگزاری مسابقه لازم است موضوع و علت آن کتباً به آگاهی دبیرخانه دائمی برسد. ۵ ـ ۱۵. برگزارکننده مکلف است ضمن پذیرش مسئولیت تعهدات ناشی از آییننامه جامع و دستورالعمل حاضر، جوایز مسابقه را طی مراسم رسمی اهدا نموده و نسبت به برگزاری نمایشگاه آثار، چاپ کارنما (کاتالوگ)، گزارش (مکتوب و مصور) نتایج مسابقه و معرفی طرحها اقدام نماید. ۵ ـ۱۶. کاهش میزان و تغییر نحوه اهدای جوایز مسابقه پس از انتشار فراخوان و یا آگهی مسابقه امکان‌پذیر نمی‌باشد. ۵ ـ۱۷. هر مسابقه باید جوایزی معین داشته باشد و در آگهی مسابقه به اطلاع عموم جامعه شرکت‌کنندگان رسانده شود. (مطابق ماده ۱۴، بخش ۲ (ضوابط)، آییننامه جامع) ۵ ـ ۱۸. تعهد برگزارکننده به عقد قرارداد ادامه کار با برنده می‌تواند مکمل بعضی از جایزه‌ها باشد، اما در هیچ صورتی جانشین جوایز هیچ یک از رتبه‌ها نمی‌گردد. (مطابق ماده ۱۴، بخش ۲ (ضوابط)، آییننامه جامع) ۵ ـ ۱۹. در برخی از مسابقات، در صورت توافق ادامه کار با برنده اول، عقد قرارداد در این باره نمی‌تواند جانشین جایزه اعلام شده باشد. (مطابق ماده ۱۴، بخش ۲ (ضوابط)، آییننامه جامع) ۵ ـ۲۰. در صورتی که برگزارکننده علاوه بر اعطای جایزه به برندگان، قسمتی از هزینه طرحهای برنده یا شرکت‌کننده یا تمامی هزینه‌ها را، در حدودی که در آگهی اعلان می‌کند، متقبل شود. در این صورت، عمل به مفاد فراخوان و یا آگهی مسابقه در موعد مقرر جزو تعهدات قانونی برگزارکننده خواهدبود. (مطابق ماده ۱۵، بخش۲ (ضوابط)، آییننامه جامع) ۵ ـ۲۱. پرداخت هزینه شرکت در مسابقه به راه‌یافتگان به مرحله دوم در مسابقات دو مرحله‌ای الزامی است. (مطابق ماده ۱۵، بخش ۲ (ضوابط)، آییننامه جامع) ۵ ـ۲۲ـ کلیه ارکان مسابقه و عموم شرکت‌کنندگان ملزم به رعایت حقوق مؤلفین و مصنفین می‌باشند. در صورتی که براساس اسناد معتبر معلوم شود که مالکیت طرح ارائه شده در مسابقه خلاف واقع است (طرح کپی شده است)، ضمن حذف طرح از فرآیند مسابقه؛ شرکت‌کننده مربوطه از شرکت در مسابقات معماری و شهرسازی به مدت ۵ سال محروم می‌شود. اعلام این موضوع به دبیرخانه دائمی می‌تواند توسط هریک از ارکان مسابقه از طریق طرح شکایت به دبیرخانه دائمی صورت گیرد، بدیهی است احراز تخلف مورد ادعا براساس اسناد و مدارک معتبر توسط دبیرخانه انجام گرفته و قابل ارجاع به هیأت رسیدگی به اختلافات است. ۵ ـ۲۳. در صورتی که درخصوص نتایج نهایی داوری شکایت یا اختلاف نظر به وجود آید، موضوع از طریق دبیرخانه دائمی و طرح مسئله در هیأت رسیدگی به اختلاف قابل پیگیری است. ۵ ـ۲۴. نماینده دبیرخانه دائمی (برحسب مورد) می‌تواند در جلسات هیأت داوران، بدون حق رأی و نظر حضور داشته باشد. ۵ ـ ۲۵. اهم وظایف دبیرخانه دائمی به شرح زیر تعیین می‌شود: ـ ثبت مسابقات معماری و شهرسازی ـ نظارت بر فرآیندهای اجرایی و محتوای مسابقات رسیدگی به ابهامات و تفسیر مفاد مصوبه حاضر در صورت نیاز، از طریق دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ـ وصول شکایات مربوط به مسابقات و رسیدگی به آن در هیأت رسیدگی به اختلافات ـ تشکیل آرشیو جامع مسابقات، مستندسازی و تحلیل مسابقات ـ نظارت بر حسن اجرای آییننامه جامع ـ پیش‌بینی تشکیلات و منابع کارشناسی به منظور ارزیابی و تحلیل فرآیند مسابقات و دستورالعمل حاضر ـ پیشنهاد و معرفی داور متناسب با موضوع مسابقه حسب درخواست برگزارکننده ـ تدوین دستورالعمل‌های نحوه انجام وظایف و گردش کار ـ ارائه گزارش‌های دوره‌ای شش ماهه در خصوص نتایج اجرای دستورالعمل به دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ۵ ـ۲۶. در مسابقات معماری و شهرسازی که به صورت بین‌المللی برگزار می‌شوند رعایت کلیه مقررات و ضوابط اتحادیه بین‌المللی معماران ( UIA )، و سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد (UNESCO) علاوه بر مفاد این دستورالعمل الزامی است. و به منظور مستندسازی لازم است کلیه مدارک و مستندات مسابقه به دبیرخانه دائمی ارائه شود. ۶ . بازنگری این دستورالعمل با توجه به ارزیابی، تحلیل و نتیجه پایش فرآیند برگزاری مسابقات، توسط دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری، به لحاظ میزان کارآیی و اثربخشی و در صورت ضرورت با هدف ارتقاء بهره‌‌وری، با پیشنهاد دبیرخانه دائمی هرپنج سال یک بار مورد تجدیدنظر، تکمیل و اصلاح قرار خواهد گرفت. ۷. نظارت برحسن اجرای دستورالعمل نظارت برحسن اجرای این دستورالعمل برعهده دبیرخانه دائمی می‌باشد و دبیرخانه اختیار دارد در صورت مشاهده تخلف از مفاد آییننامه اجرایی و دستورالعمل حاضر و عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای، در فرآیند برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی اعم از اختیاری و اجباری، نسبت به رسیدگی به تخلف و تعیین محرومیتها، از طریق هیأت حل اختلاف، اقدام نماید. نظارت عالیه بر عملکرد دبیرخانه دائمی در تحقق اهداف این دستورالعمل، برعهده دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران می‌باشد. تبصره ـ دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری مکلف است نتیجه پایش فرآیند برگزاری مسابقات را وفق دستورالعمل اجرایی مذکور، ظرف مدت یک سال به جهت تصمیم‌گیری‌های بعدی به شورای عالی شهرسازی و معماری ارائه نماید. مراتب جهت استحضار، دستور انعکاس به کلیه مراجع ذی‌ربط استانی به ویژه شهرداران محترم و صدور دستور اقدام مقتضی به استحضار می‌رسد. معاون معماری و شهرسازی و دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی ـ پیروز حناچی