رأی شماره ۴۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع اقدام اشخاص و دستگاهها نسبت به

در صورت عدم رضایت صاحبان آنها خلاف موازین شرع است          تاریخ دادنامه: 5/10/1390   شماره دادنامه: 430     کلاسه پرونده: 88/477         مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری         شاکی: آقای داود براتی         موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 11ـ2 آیین‎نامه شماره 9495/ت24465هـ ـ 5/3/1381 هیأت وزیران         گردش کار: جدول پیوست مصوبه شماره 9495/ت24465هـ ـ 5/3/1381 هیأت وزیران تحت عنوان «آیین‎نامه طرح ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و بزرگداشت یاد شهیدان و تجلیل از ایثارگران حماسه دفاع مقدس و اعطای تسهیلات فرهنگی و هنری به خانواده‎های معظم شاهد و ایثارگران» که شرح فعالیتهای طرح ترویج فرهنگ ایثار و شهادت موضوع بند د ماده 159 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را ذکر کرده و در بند 11ـ2 آن مقرر شده است که:         «حفظ و نگهداری و ساماندهی امور گلزارهای شهدا و دفاتر و واحدهای فرهنگی دفاع مقدس از طریق عمران و آبادی، تکمیل شناسنامه فرهنگی، ثبت نشان ویژه بر روی نقشه‎های جغرافیایی و تابلوهای شهری و بین شهری و ایجاد واحدهای فرهنگی در محل گلزارها »آقای داود براتی به موجب دادخواست تقدیمی، ابطال بند 11ـ2 از جدول پیوست مصوبه به شرح مذکور را خواستار شده است و ادعا می‎کند که این بند از مصوبه از حدود اختیارات هیأت وزیران خارج است و باعث تخریب قبور شهدا، سنگ نوشته‎ها و همچنین تابلوهای منصوب بر سر قبور شهداست و با موازین شرعی نیز مغایرت دارد و ابطال آن را خواستار شده است.         در پاسخ به شکایت شاکی، مشاور و مدیرکل دفتر امور حقوقی دولت به موجب لایحه شماره 251795/6505ـ17/12/1388 توضیح داده است که:         «1ـ به موجب ماده 38 قانون دیوان عدالت اداری «ذکر موارد مغایرت مصوبه با شرع یا قانون یا خروج از اختیارات در درخواست ابطال مصوبات ضروری است. در حالی که در دادخواست تقدیمی، از طرفی ابطال کل «آیین‎نامه طرح ترویج فرهنگ ایثار و شهادت ...» تقاضاشده و ماده یا مواد خاص، مورد اشاره قرار نگرفته است و از سوی دیگر هیچ مستند قانونی که مصوبه دولت مغایر با آن باشد ذکر نشده است.         2ـ در مورد بند 11ـ2 جدول ضمیمه آیین‎نامه یادشده که به لحاظ مفاد آن با درخواست تقدیمی مرتبط است لازم به ذکر است که از یک طرف این بند در اجرای حکم قانونی موضوع بند (د) ماده (159) قانون برنامه سوم توسعه به تصویب هیأت وزیران رسیده است و از طرف دیگر اساساً مفاد این بند که ناظر بر انجام پاره‎ای اقدامات اجرایی است مغایرتی با قوانین ندارد.         3ـ نکته قابل توجه آن که استمرار اجرای طرح یاد شده به صراحت بند (ک) ماده (106) قانون برنامه چهارم توسعه ... مورد تاکید قانونگذار قرار گرفته است.         4ـ با عنایت به مفاد شکایت و نیز دفاعیات بنیاد شهید و امور ایثارگران و سوابق مربوط، ایراد و اعتراض شاکی ناظر بر عملیات و اقدامات اجرایی است که در بهشت زهرا (س) در مورد تعدادی از قبور شهدا صورت گرفته و از این جهت لازم است به طرق قانونی مربوط غیر از راهکار تقاضای ابطال مصوبه اقدام کنند.»         قائم مقام دبیر شـورای نگهبان قانون اساسی نیز بـه موجب نامه شـماره 40051/30/89 ـ21/7/1389 اعلام کرده است که:«موضوع بند 11ـ2 از مصوبه شماره 9495/ت24465 مورخ 5/3/1381 هیأت وزیران، در جلسه مورخ 14/7/1389 فقهای شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و نظر فقهای معظم به شرح زیر اعلام می‎شود:اصل ساماندهی که در مصوبه آمده است خلاف موازین شرع شناخته نشد. اما اقدام اشخاص و دستگاهها نسبت به تخریب سنگ قبور شهداء و تعویض آن در صورت عدم رضایت صاحبان آنها خلاف موازین شرع می‎باشد.»         هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان علی‎البدل شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت می‎کند. رأی هیأت عمومی          اولاً: نظر به این که قـائم مقام دبیر شورای نگـهبان به موجب نامه شـماره 40051/30/89 مورخ 21/7/1389 اعلام کرده است که  « اصل ساماندهی که در مصوبه آمده خلاف موازین شرع شناخته نشد. اما اقدام اشخاص و دستگاهها نسبت به تخریب سنگ قبور شهدا و تعویض آن در صورت عدم رضایت صاحبان آنها خلاف موازین شرع می‎باشد.» بند 11ـ2 مصوبه شماره 9495/ت24465هـ ـ 5/3/1381 هیأت وزیران با توجه به فراز اول نظریه فقهای شورای نگهبان قابل ابطال تشخیص داده نمی‎شود. بدیهی است با توجه به فراز دوم نظریه مذکور، اقدام اشخاص و دستگاهها نسبت به تخریب سنگ قبور شهدا و تعویض آن در صورت عدم رضایت صاحبان آنها خلاف موازین شرع است.         ثانیاً: نظر به این که به موجب بند د ماده 159 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 17/1/1379، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف شده است به منظور ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و بزرگداشت یاد شهیدان و تجلیل از ایثارگران و حماسه دفاع مقدس و اعطای تسهیلات ویژه در فعالیتهای فرهنگی هنری به خانواده‎های معظم شاهد و ایثارگران با همکاری بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی و بنیاد حفظ آثار و ارزشهای مقدس، طرح مناسبی را تهیه و به هیأت وزیران ارائه کند و در همین راستا هیأت وزیران به موجب مصوبه شماره 9495/ت24465هـ ـ 5/3/1381 آیین‎نامه طرح ترویج فرهنگی ایثار و شهادت و بزرگداشت یاد شهیدان و تجلیل از ایثارگران حماسه دفاع مقدس و اعطای تسهیلات فرهنگی و هنری به خانواده‎های معظم شاهد و ایثاگران را به تصویب رسانده است و در ماده 6 آیین‎نامه، فعالیتهای مورد نظر به موارد مذکور در جدول پیوست تصویب‎نامه  موکول شده است و بند 11ـ2 از جدول شرح فعالیتهای طرح ترویج فرهنگ ایثار و شهادت به حفظ و نگهداری و ساماندهی امور گلزار شهدا و دفاتر و واحدهای فرهنگی دفاع مقدس از طریق عمران و آبادی تصریح شده است و از سویی در بند ک ماده 106 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1383 دولت مکلف شده است، اقدام لازم در جهت استمرار اجرای طرح ترویج فرهنگ ایثار و شهادت معمول دارد، بنا به مراتـب فوق بند 11ـ2 از آیین‎نامه مورد اعتـراض، در حدود اختیارات هیأت وزیران صادر شده است، با قانون مغایرتی ندارد و قابل ابطال تشخیص داده نمی‎شود.