رأی شماره‌های ۴۰۱ الی ۴۰۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری درخصوص ابطال بخشنامه شماره

            تاریخ: 11/5/1388                         شماره دادنامه: 401 الی 405                  کلاسه پرونده: 87/668، 768، 704، 795، 88/22            مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.            شکات: آقایان 1ـ مصلح‎الدین احمـدی 2ـ حسیـن جاودانی 3ـ مهدی فضـلی 4ـ عباس بادلی 5 ـ مصطفی قدمی.            موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 609 ـ3/34 مورخ 6/5/1387 سازمان ثبت اسناد و املاک کشور.            مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور طی بخشنامه شماره 609/3/34 مورخ 6/5/1387 لیستی از افراد را تهیه و در اختیار سردفتران جدید قرارداده که دفتریار خود را بطور اجباری و تحمیلی از این لیست بسته انتخاب نمایند. در حالی که مطابق قسمت اخیر ماده 3 قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران مصوب 25/4/1354 که لازم‎الاتباع می‎باشد، دفتریار به پیشنهاد سردفتر و به موجب ابلاغ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور منصوب می‎شود. همچنین بخشنامه یاد شده با ماده 12 قانون مذکور نیز مغایرت دارد، چرا که به موجب مفهوم مخالف این ماده می‎توان افرادی را که دارای خصوصیات مندرج در آن نباشند به سمت دفتریاری انتخاب نمود. دفتریار باید از افراد باتجربه به امور دفترخانه، متعهد و معتمد و مورد وثوق سران دفاتر باشد. لذا، ممنوعیت سردفتر برای انتخاب دفتریار خود تنها موارد مذکور در ماده 12 قانون مذکور می‎باشد و محدود کردن سردفتر با صدور چنین بخشنامه‎ای با هر هدفی که وضع شده باشد، سلب حقی است که به موجب قانون به وی اعطاء شده است. بنابراین متقاضی ابطال بخشنامه شماره 609/3/34 مورخ 6/5/1387 که مغایر با قانون دفاتر اسناد رسمی است، می‎باشد. سرپرست دفتر حقوقی و امور بین‎الملل، در پاسخ به شکایت شکات طی نامه شماره 47149/88 مورخ 20/3/1388 سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، ضمن ارسال تصویب نامه شماره 43524/88 مورخ 16/3/1388 مدیرکل امور اسناد و سردفتران سازمان ثبت اعلام نموده‎اند، بخشنامه مذکور در راستای اصلاح و بهبود نظام دفتریاری دفاتر اسناد رسمی و در اجرای دستورات معاونت قوه‎قضائیه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور صادر گردیده و تمامی کسانی که مقرر شده سران دفاتر جدیدالابلاغ جهت اخذ ابلاغیه دفتریاری خویش نسبت به معرفی آنها اقدام نمایند، دارای مدارک تحصیلی عالی و نیز در رشته‎های مرتبط بوده‎اند. ضمن اینکه سران دفاتر مورد نظر ازجمله سرفتر دفترخانه مذکور در اجرای مفاد بخشنامه مذکور اقدام به ارائه تعهدنامه رسمی جهت معرفی دفتریاران خویش در مهلت مقرر از بین اسامی که سازمان اعلام کرده نموده‎اند. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسا و مستشاران و دادرسان علی‎البدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‎نماید. رأی هیأت عمومی             در ماده 3 قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران مصوب 1354 تصریح شده است که دفتریار به پیشنهاد سردفتر و به موجب ابلاغ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برابر مقررات قانون مزبور منصوب می‎شود. بنابراین مفاد بخشنامه شماره 609/3/34 مورخ 6/5/1387 سازمان ثبت اسناد و املاک کشور که سردفتران مذکور در بخشنامه را مکلف به‎انتخاب دفتریاران خود از بین افراد مندرج در فهرست اسامی افراد منتخب آن سازمان کرده و با این کیفیت اختیار سردفتر را در انتخاب و پیشنهاد دفتریاران موردنیاز محدود نموده است، خلاف حکم صریح مقنن تشخیص داده می‎شود و مستنداً به‎قسمت دوم اصل 170 قانون اساسی و ماده یک و بند یک ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری ابطال می‎گردد.