مصوبه « سند نهضت مطالعه مفید»

(مصوب جلسه 673 مورخ 4/8/1389 شورای عالی انقلاب فرهنگی) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ شورای فرهنگ عمومی       مصوبه « سند نهضت مطالعه مفید» که بنا به پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی، در جلسه 673 مورخ 4/8/1389 شورای عالی انقلاب فرهنگی به شرح ذیل به تصویب رسیده است، برای اجراء ابلاغ می‌شود.       مقدمه:       نقش والا و حساس مطالعه در تکامل فردی و اجتماعی که در نهایت به پرورش ابعاد کمال‌آفرین و آسمانی روح بشر نیل می‌کند، انکارناشدنی است. در بیان اهمیت بنیادین کتاب و کتابخوانی همین بس که خداوند نخستین خطاب به آخرین فرستاده خویش را با « اقراء» آغاز کرده است و معجزه خاتم پیامبران کتاب می‌باشد. تصریحات مؤکد و مکرر مقام معظم رهبری در باب افزایش مطالعه و کتابخوانی همواره بیانگر اهمیت اساسی این ارزش فرهنگی در جامعه ما بوده و ضرورت توجه بیشتر به آن را نشان می‌دهد.در روزگار ما که رسانه‌های گوناگون برای تصرف سرمایه فکر و اندیشه انسان ‌گوی سبقت از یکدیگر می‌ربایند، وظیفه‌ای خطیر بر عهده دستگاه‌های فرهنگی مربوط به حوزه مطالعه قرار دارد. بدون شک ترویج و گسترش فرهنگ مطالعه مفید در کشور، در گروه حمایت همه‌جانبه سازمان‌ها و نهادهای نظام و توجه خاص مسئولان به این امر است. طرح نهضت مطالعه مفید گامی است در این طریق.       ماده1ـ مفاهیم کلیدی       مطالعه: خواندن هر نوع متن مکتوب (نوشتاری: چاپی یا الکترونیکی).       مطالعه مفید: مطالعه‌ای مفید است که اولاً معطوف به اثر و نتیجه بوده و دستاوردی علمی، عملی (رفتاری)، ذهنی و یا قلبی داشته باشد؛ و ثانیاً آن دستاورد برای تربیت انگیزه، افزایش تعهد، ارتقای توانایی ذهنی، توسعه دانش کاربردی، ارتقای مهارت عملی و نهایتاً در جهت پرورش و تعالی فرد در راستای به فعلیت رساندن استعدادهای الهی وجود او در یکی از چهار زمینه مذکور باشد.       ماده2ـ هدف اصلی       دستیابی به جایگاه ممتاز در جهان از نظر سرانه مطالعه و به خصوص مطالعه مفید براساس سند چشم‌انداز بخش فرهنگ عمومی در افق ایران 1404.       ماده3ـ اهداف خرد       1ـ افزایش فضای کتابخانه‌های عمومی به میزان 8 متر به ازای هر 100 نفر؛       2ـ فراهم‌آوری 4 جلد کتاب به ازای هر نفر در کتابخانه‌های عمومی؛       3ـ عضویت 35 درصد جمعیت ایران در کتابخانه‌های عمومی؛       4ـ توجه به مطالعه غیردرسی و مفید در روند آموزش رسمی کشور؛       5 ـ توجه به مطالعه مفید در برنامه‌های اوقات فراغت       ماده4ـ سیاست‌ها       1ـ ارتقای شاخص‌های کتابخانه‌ای در ابعاد فضا، منابع، عضو و امانت در کتابخانه‌ها؛       2ـ نهادینه کردن مطالعه مفید به عنوان یک ارزش و عادت عمومی در جامعه؛       3ـ فراهم‌سازی زیرساخت‌های فیزیکی، مجازی و انسانی کتابخوانی شایسته ایران اسلامی؛       4ـ زمینه‌سازی برای هدایت محتوای مطالعه آحاد جامعه؛       5 ـ توسعه فعالیت‌های بین‌المللی در زمینه تولید متون مکتوب، محتوا، کیفیت چاپ و تأثیر آن بر افزایش مطالعه در داخل کشور.       ماده5 ـ طرح‌ها       1ـ نیازسنجی، تولید، تهیه، سفارش و حمایت از تولید متون مکتوب و قومی مطالعه مفید برای ایرانیان و فارسی زبانان؛       2ـ اختصاص ساعت مطالعه مفید در برنامه هفتگی و درسی دانش‌آموزان؛       3ـ ایجاد پیوند مناسب میان ارتقای شغلی با سطح مطالعه مفید و اعتلای دانش عمومی و تخصصی فرد؛       4ـ ارائه سیرهای مطالعاتی مفید برای دانش‌آموزان و دانشجویان؛       5 ـ تدوین و اجرای طرح جامع مطالعه مفید برای بانوان؛       6 ـ طراحی و اجرای برنامه‌های ویژه و متنوع مطالعه مفید برای خردسالان کمتر از 4 سال؛       7ـ طراحی و اجرای برنامه‌های ویژه مطالعه مفید برای کودکان قبل از سن دبستان (بین 4 تا 6 سال)       8 ـ اجرای برنامه‌های مطالعه مفید برای گروه‌های خاص (سالمندان، نابینایان، ناشنوایان، معلولین جسمی و ذهنی و...)؛       9ـ تدوین و اجرای طرح اصلاح فرهنگ فارغ‌التحصیلی و تقویت فرهنگ عمومی برای کسب دانش در تمام عمر؛       10ـ ایجاد و توسعه کتابخانه جامع مجازی زبان فارسی برای بهره‌برداری ایرانیان و فارسی زبانان جهان؛       11ـ طراحی و استقرار زنجیره کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور مطابق نقشه راه توسعه کتابخانه‌ها، با تأکید بر کتابخانه‌های مرکزی استان و شهرستان، کتابخانه‌های استاندارد، کتابخانه‌های روستایی و سیار؛       12ـ طراحی و استقرار معماری جدید کتابخانه‌های عمومی در راستای یادگیری مادام‌العـمر، ارتـقای خلاقـیت و نـوآوری، عضـویت خانوادگـی، تولیـد علـم و ایـجاد تعاملات محلی، منطقه‌ای و اجتـماعی با حفظ حریم زن و مرد و ایجاد فضای امن برای اعضاء ؛       13ـ تأمین متون مکتوب و منابع مطالعه مفید متناسب با تقسیمات  مخاطبان (سنی، جنسیتی، سطح اطلاعات و...)       14ـ برنامه‌ریزی در راه‌اندازی و ایجاد و مدیریت مناسب کتابخانه‌های ثابت و سیار در مساجد، مجتمع‌های مسکونی، آپارتمان‌ها، بقاع متبرکه و محل‌های تجمع عمومی و مدارس و دانشگاه‌ها و وسایل حمل و نقل عمومی؛       15ـ طراحی، مدیریت و هدایت توسعه کتابخانه‌های خانگی و همراه؛       16ـ برگزاری انواع جشنواره‌ها و مسابقات مشوق کتابخوانی و نیز معرفی و تبلیغ کتاب‌های مفید؛       17ـ استقرار نظام تقدیر و تشویق خیرین کتابخانه‌ساز و اهداگران کتاب و فرهنگ‌سازی در این زمینه؛       18ـ استقرار نظام کنترل کیفی چاپ، فضا، منابع، امانت و...؛       19ـ تدوین و اجرای طرح ارتقای منزلت اجتماعی کتابداران به عنوان مشاوران امین؛       20ـ احداث فضای کتابخانه‌های عمومی به میزان نیم متر افزایش در هر سال به ازای هر 100 نفر؛       21ـ عضویت مردم در کتابخانه با تثبیت نرخ رشد 2% افزایش در هر سال؛       22ـ طراحی و اجرای برنامه‌های متنوع رادیو و تلویزیونی جهت افزایش انگیزه مطالعه؛       23ـ محرومیت‌زدایی از مناطق محروم در امر مطالعه مفید و فروشگاه‌های کتاب؛       24ـ توجه به معرفی و تبلیغ متون مکتوب و محتوای آن در رسانه‌های عمومی؛       25ـ تأمین منابع کتابخانه‌های دانشجویی و ایجاد کتابخانه در خوابگاه‌های دانشجویی؛       26ـ توسعه دامنه کتابخانه‌های عمومی از طریق طرح وقف؛       27ـ توسعه نمایشگاه‌های ثابت و سیار عرضه متون مکتوب؛       28ـ برنامه‌ریزی برای تحول در دوره‌های دانشگاهی کتابداری       ماده6 ـ معرفی و اعضای کمیته       جهت بررسی و پایش تحقق طرح « نهضت مطالعه مفید» کمیته دائمی نهضت مطالعه مفید مرکب از نمایندگان واجد اختیارات لازم از « وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، « نهاد کتـابخانه‌های عمومی کشـور» ، « وزارت آمـوزش و پروش»، « وزارت عـلوم، تحقیقات و فـناوری»، « سازمان صدا و سیما»، « سازمان تبلـیغات اسلامی»، « ستاد عالـی کانون‌های فرهنگی و هنـری مساجد»، « معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاسـت جمهوری»، « سازمان بسیج مستضعفین»، « سازمان ملی جوانان»، « مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری»، « معاونت فرهنگی ستاد کل نیروهای مسلح کشور»، « شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه»، « شورای عالی استان‌ها»، « مرکز رسیدگی به امور مساجد»، « کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان»  و « جهاد دانشگاهی» تشکیل می‌شود.       تبصره ـ سایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها بر حسب مباحث مطرح در کمیته دعوت خواهندشد.       ماده7ـ ریاست و دبیرخانه کمیتهریاست کمیته به عهده دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور و دبیرخانه آن در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مستقر خواهدبود.       ماده8 ـ وظایف کمیته        وظیفه تدوین برنامه‌های هر یک از طرح‌ها، تنظیم وظایف دستگاه‌های مذکور در ماده7، نظارت بر انجام وظایف و رصد تحقق اهداف و طرح‌ها برعهده کمیته دائمی نهضت مطالعه مفید می‌باشد. این کمیته همچنین موظف است هر سه ماه گزارش خود را به شورای فرهنگ عمومی ارائه دهد.       ماده9ـ کمیته‌های استانی       به منظور تحقق مفاد طرح « نهضت مطالعه مفید» در سراسر کشور، کمیته‌هایی با ترکیب همطراز در ماده7 در استان‌ها و شهرستان‌های کشور تشکیل می‌گردد. ریاست این کمیته‌ در استان به عهده رؤسای انجمن کتابخانه‌های عمومی استان « استاندار» و در شهرستان « فرماندار» و دبیر کمیته در استان و شهرستان به ترتیب مدیرکل و مدیر نهاد کتابخانه‌های عمومی و دبیرخانه آن نیز در نهاد کتابخانه‌های عمومی هر استان و شهرستان مستقر می‌گردد.       ماده10ـ گزارش و ارزیابی       هر دستگاه بایستی هر شش ماه یک بار گزارش عملکرد خود را براساس قالب‌های تعیین‌شده به کمیته دائمی نهضت مطالعه مفید ارائه نماید تا میزان پیشرفت شاخص‌های متخذ از اهداف خود تعیین گردد. گزارش‌های وصولی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و نتایج به « شورای فرهنگ عمومی» ارسال می‌گردد.       ماده11ـ این مصوبه در 11 ماده و یک تبصره در جلسه 673 مورخ 4/8/1389 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.