شماره هـ/۸۹/۳۹۴ ۱۴/۱۲/۱۳۹۲ تاریخ دادنامه : ۲۱/۱۱/۱۳۹۲ شماره دادنامه: ۸۹۷ کلاسه پرونده : ۸۹/۳۹۴ مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شاکی : اتحادیه فروشندگان و تعمیرکاران موتور و دوچرخه کرمانشاه موضوع شکایت و خواسته : ابطال بخشنامه شماره ۴۹۷۹۵/۴۲ـ۲۹/۱۱/۱۳۸۵ مرکز اصناف و بازرگانان ایران و دبیرخانه هیأت عالی نظارت معاونت توسعه بازرگانی داخلی وزارت سابق بازرگانی [وزارت صنعت، معدن و تجارت] گردش کار : آقای یزدان فیض اللهی رئیس اتحادیه فروشندگان و تعمیرکاران موتور و دوچرخه کرمانشاه به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره ۴۹۷۹۵/۴۲ـ ۲۹/۱۱/۱۳۸۵ مرکز اصناف و بازرگانان ایران و دبیرخانه هیأت عالی نظارت معاونت توسعه بازرگانی داخلی وزارت سابق بازرگانی [وزارت صنعت، معدن و تجارت] وجه بابت صدور، تمدید و یا تعویض پروانه کسب و واریز آن به حساب اتحادیه مجمع امور صنفی ذی‌ربط شورای اصناف کشور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که: «احتراماً، این جانب یزدان فیض‌اللهی رئیس اتحادیه مذکور به استحضار می‌رساند که قانون نظام صنفی در سال ۱۳۸۲ تغییر کرده و در حال اجرا است و در قانون مذکور به صورت واضح میزان پرداختی که هر فرد صنفی باید در موقع تجدید و صدور جواز کسب پرداخت نماید مشخص شده است در سال ۱۳۸۷ خارج از چارچوب قانون وزارت بازرگانی (هیأت عالی نظارت) مصوبه‌ای تصویب کرده که خارج از وجوهاتی که قانونگذار مشخص کرده بابت صدور و یا تجدید جواز کسب خود باید به صورت الزامی مبلغ ۰۰۰/۱۵۰ ریال به حساب شورای اصناف کشور واریز نماید که این امر مغایر با قانون مذکور است و از طرفی در ماده ۴۷ قانون نظام صنفی منابع مالی شورای اصناف کشور که شامل حق عضویت و کمکهای دریافتی از مجامع امور صنفی کشور می‌باشد مشخص شده است و در آئین‌نامه اجرایی ماده ۴۷ قانون نظام صنفی نیز هیچ گونه پرداختی توسط فرد صنفی دیده نشده و این خلاف قانون است. لذا هر ساله از بابت همین امر مبالغ هنگفتی توسط شورای اصناف دریافت می‌شود و حتی افرادی که در شهرستانها فعالیت دارند حتی قادر به پرداخت موارد دیده شده در قانون نظام صنفی نیستند وای بر این که چیزی فراتر از قانون را نیز از آنان مطالبه کرد. نکته جالب این که این مورد آن قدر غیرقانونی است که در اصلاحیه جدید قانون نظام صنفی که هم اکنون در مجلس است از سوی تدوین گران وزارت بازرگانی و شورای اصناف کشور نیز دیده نشده است لذا وزارت بازرگانی ـ شورای اصناف کشور و مجامع امور صنفی از قدرت و زوری که دارند استفاده کرده و این چنین مبالغ غیرقانونی را از افراد صنفی مطالبه می‌نماینـد. لذا این جانب به عنوان نماینده صنف عاجزانه از آن مقام تقاضای ابطال مصوبه یاد شده و استرداد وجوه دریافتی به افراد واریزکننده برابر فیشهای واریزی را استدعا دارم. ضمناً طبق ماده ۷ آئین‌نامه اجرایی ماده ۳۱ قانون نظام صنفی که دبیرخانه کمیسیون عالی نظارت به استناد همین آئین‌نامه مبلغ ۰۰۰/۱۵۰ ریال تعیین کرده است در آئین‌نامه مذکور به صراحت قید کرده است که اتحادیه‌ها موظفند جهت صدور، تمدید و یا تعویض پروانه کسب وجوهی را که بر اساس پیشنهاد مجمع امور صنفی و تصویب کمیسیون نظارت و تأیید معاون توسعه بازرگانی داخلی تعیین می‌شود از متقاضیان دریافت و به حساب مجمع واریز شود که بابت همین قانون هر فرد صنفی در حال حاضر مبلغ ۰۰۰/۵۰۰ ریال پرداخت می‌کنند لذا دریافت مبلغ ۰۰۰/۱۵۰ به حساب شورای اصناف کشور مغایر با تمام قانون نظام صنفی است. » در پی اخطار رفع نقصی که در اجرای ماده ۳۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۸۵، بـرای شاکی ارسـال شده بود، وی به موجـب لایحـه‌ای که به شماره ۱۰۲۶/۷۱۱/د۴۱ـ ۱۳/۵/۱۳۸۹ ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی شده اعلام کرده است: « سلام علیکم: احتراماً، این اتحادیه شاکی پرونده کلاسه ۶۳۴/هـ با عنایت به اخطار رفع نقص که در تاریخ ۳۱/۴/۱۳۸۹ به این اتحادیه ابلاغ شده است مراتب ذیل را جهت هرگونه بهره‌برداری لازم به استحضار می‌رساند: ۱ ـ مورد شکایت ما درخصوص مغایرت ماده ۳۱ قانون نظام صنفی با تدوین آئین‌نامه این قانون است در این ماده قانونگذار به صراحت در خصوص منابع مالی و پرداختی از سوی اعضای تحت پوشش هر اتحادیه را مشخص کرده و هیچ گونه اشاره‌ای به واریز وجوه به نام شورای اصناف کشور نکرده است و حتی در خصوص ماده ۷ آئین‌نامه اجرایی ماده ۳۱ قـانون نظام صنفی که خلاف ماده ۳۱ قانون نظام صنفی تدوین شده است به شورای اصناف کشور اشاره‌ای نکرده است. لذا منابع مالی شورای اصناف را قانونگذار به صراحت مشخص کرده که در ماده ۷۴ قانون نظام صنفی منابع مالی شورای اصناف کشور را شامل حق عضویت و کمکهای دریافتی مجامع امور صنفی مشخص کرده است نه اشخاصی که متقاضی پروانه کسب هستند لذا تدوین آئین‌نامه مذکور خلاف قانون است. ۲ـ بخشنامه صادر شده به شماره ۴۹۷۹۵/۴۲ـ ۲۹/۱۱/۱۳۸۵ وزارت بازرگانی، معاونت توسعه بازرگانی داخلی است. ۳ـ مصوبه دریافت این مبلغ (۰۰۰/۱۵۰) در جلسه مورخ ۱۶/۱۱/۱۳۸۵ کمیسیون هیأت عالی نظارت خلاف قانون به تصویب رسیده است. حال از اعضای آن هیأت تقاضامند است جلوی این ناعدالتی را گرفته و شورای اصناف کشور را مکلف به استرداد وجوه دریافتی نمایید. » متن بخشنامه مورد اعتراض به قرار زیر است: «رؤسای محترم سازمانهای بازرگانی استانها سلام علیکم: همان گونه که استحضار دارید ماده ۷ آئین‌نامه اجرایی ماده ۳۱ قانون نظام صنفی که در تاریخ ۲۴/۷/۱۳۸۵ به تصویب وزیر بازرگانی رسیده، مقرر کرده است: «اتحادیه‌های صنفی موظفند جهت صدور، تمدید و یا تعویض پروانه کسب، وجوهی را که بر اساس پیشنهاد شورای اصناف کشور و تصویب کمیسیون هیأت عالی نظارت معین می‌گردد از متقاضیان دریافت نمایند وجوه مزبور به نسبتی که توسط کمیسیون فوق تعیین می‌شود به حساب اتحادیه، مجمع امور صنفی ذی‌ربط و شورای اصناف کشور واریز خواهد شد. بر همین اساس کمیسیون هیأت عالی نظارت در جلسه مورخ ۱۶/۱۱/۱۳۸۵ پیشنهاد شورای اصناف کشور، مبنی بر تعیین وجوه دریافتی از متقاضیان صدور، تمدید و تعویض پروانه کسب، موضوع آئین‌نامه اجرایی فوق را به شرح ذیل تصویب نمود: الف ـ در شهرستانهای تهران ـ اصفهان ـ مشهد ـ شیراز ـ اهواز ـ تبریز ـ کرج اتحادیه های صنفی هنگام صدور، تمدید و تعویض پروانه کسب مبلغ دویست هزار ریال وصول و به حساب شورای مزبور واریز نمایند. ب ـ در سایر شهرستانهای مراکز استانها مبلغ یکصد و پنجاه هزار ریال توسط اتحادیه های صنفی از متقاضیان فوق دریافت و به حساب شورای مزبور واریز گردد. ج ـ در شهرستانهای تابعه مراکز استانها مبلغ یکصد هزار ریال توسط اتحادیه‌های صنفی از متقاضیان فوق وصول و به حساب شورای مزبور واریز گردد. د ـ مقرر گردید اتحادیه های صنفی مبلغ تعیین شده را مستقیماً به شماره حسابی که شورای اصناف کشور جهت این امر اعلام می‌نماید واریز نمایند. » علی‌رغم ارسال نسخه ثانی دادخواست و ضمایم آن برای طرف شکایت، تا زمان رسیدگی به پرونده در هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری، هیچ پاسخی از طرف شکایت واصل نشده است. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت می کند. رأی هیأت عمومی نظر به این که مطابق ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۸۰ وصول هر گونه وجه یا خدمات تحت هر عنوان از اشخاص حقیقی یا حقوقی مستلزم جواز قانونی است و در ماده ۵۵ قانون نظام صنفی مصوب ۲۴/۱۲/۱۳۸۲ که وظایف هیأت عالی نظارت نظام صنفی را احصاء کرده است، اختیار وضع مقرره‌ای برای وصول وجه پیش‌بینی نشده است و از سوی دیگر در ماده ۳۱ قانون نظام صنفی ، منابع مالی اتحادیه‌ها صرفاً از طریق حق عضویت افراد صنفی و اخذ وجه در ازای ارائه خدمات اعم از فنی و آموزشی به اعضای صنف پیش‌بینی شده است، بنابراین بخشنامه مورد شکایت مبنی بر تعیین و دریافت وجوه مقرر در بخشنامه از متقاضیان صدور، تمدید و تعویض پروانه مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص می‌شود و به استناد بند ۱ ماده ۱۲ و ماده۸۸ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال۱۳۹۲ ابطال می‌شود. رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدجعفر منتظری