نظام‌نامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور

شماره۳۸۰۷/۹۲/دش                                                                     ۱۱/۴/۱۳۹۲ نظام‌نامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور (مصوب جلسه ۷۳۲ مورخ ۲۱/۱/۱۳۹۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی) نهاد ریاست جمهوری ـ مجلس شورای اسلامی ـ قوه قضائیه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور وزارت کشور ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ شورای عالی حوزه‌های علمیه شورای تخصصی نقشه مهندسی فرهنگی کشور ـ استانداری‌های سراسر کشور کلیه دستگاه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات دولتی و عمومی (حسب‌مورد) مصوبه «نظام‌نامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم وکلان کشور»‌ که در جلسه ۷۳۲ مورخ ۲۱/۱/۱۳۹۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود: مقدمه با توجه به اجرای طرح‌های توسعه در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، ارتباطی، اجتماعی، حقوقی، قضایی، سیاسی، امنیتی و... در کشور که تأثیرات مهمی در فرهنگ‌ جامعه و شیوه زندگی افراد ایجاد می‌کند و بی توجهی به آثار و پیامدهای این‌گونه طرح‌ها نتایج زیانبار و غیرقابل جبرانی در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی به دنبال دارد و در مواردی در تعارض آشکار با اهداف متعالی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرد، لذا رصد آثار و پیامدهای فرهنگی طرح‌ها، لوایح، تصمیمات‌ و مصوبات، پروژه‌ها و اقدامات در دستگاه‌ها و قوای ‌سه‌گانه و بخش خصوصی و توجه به اثرگذاری مستقیم یا غیرمستقیم موارد ذکر شده در جامعه (در حالی که اساساً هدف اصلی انقلاب اسلامی گسترش و حاکمیت ارزش و فرهنگ اسلامی است)، مسأله‌ای ضروری و اجتناب‌ناپذیر است و عدم توجه به روند متناسب‌سازی طرح‌ها و تصمیمات و اقدامات باعث توسعه نامتوازن و پیدایش معضلات و بعضاً بحران‌های فرهنگی در سطوح و موضوعات مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی می‌شود . رهبر معظم‌انقلاب ‌اسلامی‌ حضرت ‌آیت‌الله ‌العظمی‌خامنه‌ای(مدظله العالی) در‌ دیدار ‌اعضای شورای‌ عالی‌انقلاب‌فرهنگی در آذرماه سال ۱۳۸۶ ضرورت تهیه پیوست‌فرهنگی برای طرح‌های‌گوناگون کشور را مورد تأکید قراردادند و فرمودند «در طرح‌های گوناگون که در کشور تنظیم می‌شود، طرح‌های پولی و مالی و عمرانی، حتماً یک پیوست فرهنگی وجود داشته باشد» و همچنین در نخستین بند سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۵/۱۰/۱۳۸۹ ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب و نیز در ماده (۲) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، تهیه پیوست ‌فرهنگی برای طرح‌های مهم و جدید توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد تأکید و تصویب قرار گرفته است. پیوست فرهنگی فرصتی ارزشمند به منظور جاری ساختن سیاست‌های‌ کلان‌ فرهنگی، ابزاری برای ایجاد مصونیت و پیشگیری از پیامدهای منفی درعرصه فرهنگ و همچنین اقدامی در راستای ایجاد تحول و پیش برندگی در فرایندها و روش‌های مدیریت فرهنگی کشور مبتنی بر ارزش‌های فرهنگ اسلامی و در نهایت، عامل مؤثر در جهت ارتقای بهره‌وری محسوب می‌گردد. مهم‌ترین هدف نظام‌نامه پیوست فرهنگی ایجاد زمینه و شرایطی است که با ایجاد گفتمان فراگیر اصلاح عملکرد فرهنگی تصمیمات مدیریتی در همه سازمان‌های اجرایی کشور،‌ ضمن اینکه طرح‌های مهم به ویژه پروژه‌های عمرانی و اجتماعی، اقتصادی ‌به نحو ‌مطلوبی اجرا‌ می‌شوند، ارزش‌های دینی، ملی و انقلابی نیزحفظ و تقویت گردند. نظام‌نامه‌پیوست فرهنگی، با هدف تبیین ضرورت، جایگاه، چیستی، ساختار و الزامات قانونی مربوط به تدوین و اجرای پیوست فرهنگی درسطح کشور تهیه شده که ذیل نقشه مهندسی فرهنگی و ترسیم‌گر نقطه کانونی سامانه نظارت و ارزشیابی درنظام مدیریت ‌راهبردی ‌فرهنگی کشور است. ماده۱ـ واژگان در این نظام‌نامه اختصار واژگان ذیل بدین شرح می‌باشد: پیوست فرهنگی: پیوست نظام‌نامه پیوست فرهنگی: نظام‌نامه ستاد راهبری پیوست فرهنگی: ستاد راهبری نقشه مهندسی فرهنگی کشور: نقشه ماده۲ـ تعاریف ۲ـ۱ـ نظام‌نامه: مجموعه‌ای است شامل‌چیستی، چگونگی، تهیه، تصویب، اجرا و ارزیابی پیوست فرهنگی که به منظور درک مشترک از مفاهیم، اقدامات، مسئولیت‌های سازمانها و نهادهای مشارکت‌کننده در تحقق یک هدف خاص به تصویب مراجع ذیربط رسیده و مبنای اقدامات، قضاوت و ارزیابی قرار می‌گیرد. ۲ـ۲ـ پیوست فرهنگی: مجموعه‌ای است برای شناسایی، اقدام و ارزیابی از آثار و پیامدهای فرهنگی طرح‌ها و فعالیت‌ها که پس از انجام مطالعات لازم و با استناد به مبانی نظری و اسناد بالادستی بویژه نقشه مهندسی فرهنگی کشور متناسب با مقتضیات و شرایط جامعه، ضمن معرفی داده ـ ستاده یک سیاست اجرایی، طرح یا لایحه، پروژه یا هر فعالیت مهم دیگری با فرهنگ جامعه، با ارائه راهکارهای عملی برای تقویت آثار مثبت و حذف و کاهش پیامدهای مخرب آن در فرهنگ جامعه، راهنمای مجریان فعالیت‌ها و طرح‌ها در رعایت راهبردها، اعمال الزامات و استانداردهای مربوط و راهکارها در برنامه‌ها و اقدامات عملی در اجرای آن فعالیت خواهد بود. ۲ـ۳ـ نظام‌نامه پیوست فرهنگی: سندی است که فعالیت‌ها و طرح‌های مهم، شرح وظایف و حدود مسئولیت نهادها و سازمان‌های مختلف کشور، تعیین شیوه و چگونگی اعمال نظارت بر فرایند تهیه، تدوین و اجرای پیوست‌های فرهنگی و سایر اقدامات مربوط به ایجاد ضمانت اجرا و پشتیبانی از آن راتعیین می‌کند. ۲ ـ۴ـ فعالیت‌ها و طرح‌های مهم: به سیاست‌های اجرایی، طرح‌ها و لوایح، پروژه‌های اجرایی و یا تصمیمات مهم و سازمان‌یافته‌ای اطلاق می‌شود که در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و غیره اتخاذ یا اجرا شده یا می‌شود و بواسطه گستره تعامل آن با فرهنگ جامعه و آثار و پیامدهای آن مطابق با ساز و کارهای پیش‌بینی شده در آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های این نظام نامه به عنوان طرح مهم تلقی شده و ملزم به تدوین پیوست فرهنگی است. ۲ـ۵ـ شاخص‌های فرهنگی: به متغیرهای اصلی ‌و مهمی اطلاق می‌شود که براساس شاخص‌های ‌نقشه مهندسی فرهنگی در فرایند تبیین آثار و پیامدهای فرهنگی، راهکارهای اصلاحی و اعمال ارزشیابی و نظارت برفرایند تهیه، تدوین و اجرای پیوست‌های فرهنگی تعیین شده و با روش‌ علمی اندازه‌گیری و برای تعیین میزان موفقیت اجرای پیوست‌ فرهنگی و آثارآن در هر فعالیت بدان استناد می‌شود. ماده۳ـپیوست فرهنگی با تکیه بر مبانی، ارزش‌ها و احکام اسلامی و اصول، اهداف و چشم‌انداز نقشه مهندسی فرهنگی ازجمله موارد ذیل تدوین می شود: ۱ـ هویت در ابعاد اسلامی، ایرانی و انقلابی، ۲ـ عقلانیت در ابعاد حکمت، معرفت و بصیرت، ۳ـ اخلاق در ابعاد ملکات انسانی، معنویت روحی و تعبد عملی، ۴ـ عدالت در ابعاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، ۵ ـ کرامت در ابعاد فردی، اجتماعی و سازمانی، ۶ ـ تعلیم و تربیت در ابعاد روحی، فکری و رفتاری، ۷ـ سبک زندگی در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی و سازمانی، ۸ ـ ارتباطات در ابعاد تعامل، تبادل و تفاهم، ۹ـ وحدت و انسجام در ابعاد مذهبی، قومی و ملی، ۱۰ـ نظم اجتماعی در ابعاد فردی، اجتماعی و سازمانی، ۱۱ـ استقلال در ابعاد فرهنگی، اجتماعی،سیاسی و اقتصادی، ۱۲ـ تولید ملّی کالا و خدمات فرهنگی در ابعاد دیداری، شنیداری، مکتوب و... ماده۴ـ اهداف ۱ ـ حفظ، تقویت و گسترش ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی و تعالی فضای فرهنگی کشور با اجرای مطلوب فعالیت‌ها و طرح‌های مهم اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ... ۲ـ نهادینه‌شدن اجرای اهداف و سیاست‌های نقشه مهندسی فرهنگی کشور ۳ـ بهره‌گیری از فرصت‌های فرهنگی جامعه برای افزایش اثربخشی فعالیت‌ها و طرح‌ها ۴ـ پیش‌بینی، پیشگیری و بازدارندگی از آسیب‌ها و اصلاح پیامدهای مخرب فرهنگی کلیه فعالیت‌ها و طرح‌ها. ماده۵ ـ فعالیت‌ها یا طرح‌های مهم و کلان فعالیت‌ها یا طرح‌های مهم و کلان مشمول پیوست فرهنگی، به فعالیت‌ها و طرح‌هایی اطلاق می‌شود که با توجه به معیارهای زیر و متناسب با امکانات کشور، مورد تصویب قرار می‌گیرد: ۵ ـ۱ـ گستردگی و اهمیت نوع تأثیرات فرهنگی فعالیت یا طرح ۵ ـ۲ـ جمعیت تحت پوشش و تأثیرپذیر از فعالیت یا طرح ۵ ـ۳ـ میزان ماندگاری و انتشار آثار و پیامدهای فرهنگی فعالیت یا طرح ۵ ـ۴ـ نسبت بین آثار و پیامدهای فرهنگی فعالیت و یا طرح با تهاجم فرهنگی و فرایندهای جهانی‌سازی ۵ ـ ۵ ـ میزان منابع انسانی و مادی مصرفی و اعتبارات لازم برای اجرای فعالیت یا طرح ۶ ـ ۵ ـ نسبت نزدیکی آثار و پیامدهای فرهنگی فعالیت یا طرح با نقشه مهندسی فرهنگی. ماده۶ ـ گستره شمول و اجرای پیوست فرهنگی تهیه و تدوین پیوست فرهنگی شامل طرح­ها و فعالیت­های مهم و کلانی است که: ۱ـ در حال طراحی هستند. ۲ـ در حال اجرا هستند. تبصره۱ـ پیوست فرهنگی برای طرح‌‍‌های مهم وکلانی که قبلاً اجرا شده و کماکان نیازمند توجه و ارتقاء فرهنگی می‌باشند نیز پیش‌بینی و تدوین خواهد شد. تبصره۲ـ دستگاه‌ها می‌توانند در خصوص پیوست‌نگاری سایر فعالیت‌ها و طرح‌ها با استفاده از منابع اعتباری خود اقدام نمایند. ماده۷ـ ضوابط عمومی پیوست فرهنگی، تشکیل و ساختار و وظایف کمیسیون پیوست فرهنگی، نحوه انتخاب عناوین طرح‌های مهم و کلان، چگونگی اجرای پیوست فرهنگی در دستگاه‌ها و استان‌ها و سایر ضوابط و دستورالعمل‌های مربوط به فرایند اجرا، نظارت و ارزیابی ضمانت اجرایی و خدمات پشتیبانی و...، به تصویب شورای تخصصی مهندسی فرهنگی کشور خواهد رسید. ماده۸ ـ این مصوبه مشتمل بر یک مقدمه، ۸ ماده و دو تبصره در جلسه ۷۳۲ مورخ ۲۱/۱/۱۳۹۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. رییس جمهور و رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ محمود احمدی‌نژاد