شماره۱۸۴۲۴ ۱۴/۴/۱۳۹۱ مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور با توجه به انقضای مهلت مقرر در ماده «۱» قانون مدنی و در اجرای مفاد تبصره ماده «۱» قانون مذکور، یک نسخه تصویر «قانون اصلاح موادی از قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی» برای درج در روزنامه رسمی ارسال می‌گردد. رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی شماره۱۴۱۵۹/۱ ۲۷/۳/۱۳۹۱ جناب آقای دکتر محمود احمدی‌نژاد ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در اجرای اصل یکصد و بیست و سوم (۱۲۳) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانون اصلاح موادی از قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی که با عنوان طرح به مجلس شورای اسلامی تقدیم گردیده بود، با تصویب در جلسه علنی روز شنبه مورخ ۳۰/۲/۱۳۹۱ و تأیید شورای محترم نگهبان به پیوست ابلاغ می‌گردد. رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی قانون اصلاح موادی از قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی ماده۱ـ ماده (۱) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و تبصره آن به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن الحاق می‌شود: ماده۱ـ محل دائمی مجلس شورای اسلامی ساختمان بهارستان است و جلسات مجلس در این محل، رسمیت دارد. تعیین هر محل دیگر با پیشنهاد هیأت رئیسه و رأی موافق دوسوم نمایندگان حاضر در جلسه رسمی مجلس است. تبصره۱ـ در مواقع اضطرار که تشخیص آن به عهده هیأت رئیسه مجلس است اگر تشکیل جلسات رسمی در محلهای موضوع این ماده ممکن نشود، از طرف هیأت رئیسه، محل دیگری تعیین می‌شود و به اطلاع نمایندگان می‌رسد. ادامه تشکیل جلسات در این محل نیز با رأی اکثریت نمایندگان حاضر در جلسه رسمی است. تبصره۲ـ رأیگیری موضوع این ماده بعد از صحبت یک مخالف و یک موافق هرکدام حداکثر به مدت پنج دقیقه انجام می‌شود. ماده۲ـ تبصره‌های زیر به ماده (۲۵) قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: تبصره۴ـ نحوه رسیدگی به اعتراض در مورد ایفای وظایف رئیس کمیسیون اصل نودم (۹۰) قانون اساسی و نیز رئیس و دادستان دیوان محاسبات و همچنین سایر نمایندگان مجلس که با رأی مجلس انتخاب می‌شوند ولی در این آیین‌نامه برای رسیدگی به اعتراض در مورد ایفای وظایف آنان روشی مشخص نشده است طبق این ماده است. تبصره۵ ـ چنانچه ده نفر از نمایندگان به عملکرد هر یک از نمایندگان منتخب مجلس در هیأتها، مجامع و شوراهای غیراستانی و غیرشهرستانی معترض باشند، طبق این ماده به عملکرد آنان رسیدگی می‌شود. ماده۳ـ اصلاحات زیر در ماده (۳۳) قانون آیین‌نامه داخلی به عمل می‌آید: الف ـ عبارت زیر به انتهای تبصره بند (۶) ماده (۳۳) قانون آیین‌نامه داخلی اضافه می‌شود: «در صورتی که کمیسیون در گزارش خود، در مورد ناکارآمدی مسؤول ذی‌ربط دلایلی ارائه نماید مراتب توسط هیأت رئیسه به بالاترین مقام مسؤول مذکور برای اقدام مقتضی اعلام می‌گردد.» ب ـ در تبصره بند (۶) ماده (۳۳) قانون آیین‌نامه داخلی، بعد از کلمه «کمیسیونها» عبارت «رأساً یا با تقاضای حداقل ده نفر از نمایندگان» اضافه می‌شود و بعد از عبارت «به هیأت رئیسه ارائه نمایند» عبارت «در صورتی که درخواست بررسی از سوی نمایندگان باشد حداکثر پنج نفر از آنها می‌توانند در تهیه گزارش با کمیسیون، مشارکت نمایند» اضافه و عنوان تبصره به تبصره (۱) اصلاح می‌شود. پ ـ در بند (۷) ماده (۳۳) قانون آیین‌نامه داخلی حرف «که» و عبارت «به آنها محول می‌گردد» حذف می‌شود و شماره بند (۷) به بند (۲) تغییر می‌یابد و شماره سایر بندها اصلاح می‌شود و تبصره‌های (۱) و (۲) به تبصره‌های (۲) و (۳) تغییر می‌یابد. ماده۴ـ تبصره زیر به ماده (۵۷) قانون آیین‌نامه داخلی الحاق و تبصره این ماده به عنوان تبصره (۱) اصلاح می‌شود: تبصره۲ـ چنانچه نمایندگان عضو کمیسیونهای خاص در سال سی ساعت غیبت اعم از موجه و غیرموجه داشته باشند ادامه عضویت آنها در کمیسیون منوط به موافقت اکثریت اعضاء آن کمیسیون خاص است. این موافقت با رأیگیری با ورقه انجام می‌شود. ماده۵ ـ تبصره ماده (۹۹) قانون آیین‌نامه داخلی به عنوان تبصره (۱) اصلاح و تبصره زیر به این ماده الحاق می‌شود: تبصره۲ـ مجلس برای رسیدگی به طرحها و لوایحی که در شش جلسه به اتمام نرسد از جلسه هفتم همه روزه به جز روزهای تعطیل تشکیل می‌شود و افزایش ساعت هر جلسه با رأی مجلس است. ماده۶ ـ در ماده (۱۰۲) قانون آیین‌نامه داخلی عبارت «این دستور، به شرط پیشنهاد دولت و یا پانزده نفر از نمایندگان و تصویب مجلس، فقط یک بار دیگر قابل تغییر خواهد بود.» حذف و متن تبصره (۲) جایگزین آن می‌شود و عنوان تبصره (۱) به تبصره (۲) تغییر می‌یابد و سه تبصره زیر به این ماده الحاق می‌شود: تبصره۱ـ حداقل پنجاه نفر از نمایندگان می‌توانند از رئیس جلسه مجلس تقاضا نمایند گزارش چاپ شده کمیسیون خارج از نوبت در دستـور کار جلسـه علنی قرار گیرد و رئیس درخواست متقاضیان را پس از صحبت یکی از متقاضیان و یک مخالف و یک موافق هر کدام به مدت پنج دقیقه، به رأی می‌گذارد. در صورت تصویب، رسیدگی به گزارش مورد تقاضا در همان جلسه یا جلسه بعد شروع می‌شود و با اعمال مجدد این تبصره نمی‌توان آن را متوقف نمود. تبصره۳ـ هیأت رئیسه می‌تواند تمام یا بخشی از گزارشهای واصله از دستگاهها و سازمانهایی که طبق قانون موظف به ارائه گزارش به مجلس شورای اسلامی هستند را جهت قرائت در دستور کار جلسه علنی قرار دهد و گزارش کامل آن را به کمیسیونهای ذی‌ربط ارجاع نماید. تبصره۴ـ کلیه گزارشهایی که در جلسه علنی مطرح می‌شود باید حداقل بیست و چهار ساعت قبل از طرح، تکثیر و بین نمایندگان توزیع شود مگر مواردی که در این آیین‌نامه به صراحت برای آن زمان دیگری تعیین شده باشد. ماده۷ـ تبصره زیر به ماده (۱۰۷) قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: تبصره ـ رؤسای قوای مجریه و قضائیه می‌توانند خارج از موضوع دستور جلسه در صحن علنی مجلس نطق نمایند. این نطق پس از وصول تقاضای آنان و اعلام موضوع نطق به رئیس مجلس پس از موافقت هیأت رئیسه در اولین فرصت انجام می‌شود. ساعت و مدت نطق قبل از شروع جلسه باید به اطلاع نمایندگان برسد. ماده۸ ـ ماده (۱۱۸) قانون آیین‌نامه داخلی به شرح زیر اصلاح می‌شود: ماده ۱۱۸ـ مصوبات مجلس در جلسه رسمی و با رأی موافق اکثریت مطلق حاضران که بیش از نصف نمایندگان حاضر است، معتبر می‌باشد مگر در مواردی که در قانون اساسی یا این آیین‌نامه نصاب دیگری تعیین شده باشد. ماده۹ـ دو جزء به عنوان اجزای (۱۴) و (۱۵) به شرح زیر به بند (هـ) ماده (۱۲۰) قانون آیین‌نامه داخلی الحاق و شماره جزء (۱۴) قبلی به شماره (۱۶) تغییر می‌یابد و یک تبصره به شرح زیر به این ماده الحاق می‌شود: ۱۴ـ حذف مواد، تبصره‌ها و بندها از گزارش کمیسیونها در جلسه علنی ۱۵ـ تصویب افزایش تعداد مخالف و موافق یا وقت مذاکرات طرحها و لوایح مهم موضوع تبصره (۱) ماده (۱۰۸) تبصره ـ نصاب رأی برای نسخ، حذف، لغو و اصلاح قوانین، نصاب تصویب آن است مگر مواردی که در این آیین‌نامه به صراحت نصاب دیگری تعیین شده باشد. ماده۱۰ـ تبصره زیر به ماده (۱۲۱) قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: تبصره ـ قبل از شروع رأیگیری باید متن یا موضوع مورد بحث برای نمایندگان قرائت و یا اعلام و بلافاصله رأیگیری انجام شود. در صورتی که متن اعلام شود و نیاز به قرائت نباشد باید متن رأیگیری شده در پاورقی مشروح مذاکرات به طور کامل آورده شود. رئیس جلسه موظف است با اعلام شروع رأیگیری، از انجام اخطار، تذکر، نطق یا توضیح جلوگیری کند و پس از حداقل ده ثانیه نتیجه رأیگیری را اعلام نماید. ماده۱۱ـ در ماده (۱۳۶) قانون آیین‌نامه داخلی عبارات «با رعایت اصل هفتاد و چهارم (۷۴) قانون اساسی»، «امور مجلس» و «سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور» حذف می‌شود و عبارت «رابط امور مجلس» حذف و عبارت «نائب رئیس» جایگزین و عبارت «به جای رئیس جمهور و وزرا» حذف و عبارت «حسب مورد» جایگزین می‌شود. ماده۱۲ـ در ماده (۱۴۵) قانون آیین‌نامه داخلی عبارت «در صورت تجاوز از مدت تعیین شده هریک از نمایندگان یا دولت حق دارد از مجلس تقاضا نماید که آن را با حق تقدم طبق ضوابط این آیین‌نامه، در دستور مجلس قرار دهد» حذف و عبارت «در صورت عدم ارسال گزارش کمیسیون در مدت تعیین شده، پس از تقاضای ده نفر از طراحان برای طرح یا درخواست دولت برای لایحه، هیأت رئیسه موظف است موضوع را بررسی و در صورت موافقت، اصل طرح یا لایحه را طبق نوبت در دستور کار مجلس قرار دهد. چنانچه گزارش کمیسیون بیست و چهار ساعت قبل از شروع رسیدگی طرح یا لایحه در مجلس، چاپ و توزیع شده باشد در جلسه علنی، گزارش کمیسیون رسیدگی می‌شود» به انتهای ماده اضافه می‌گردد و تبصره زیر به عنوان تبصره (۲) به این ماده الحاق می‌شود: تبصره۲ـ گزارش چاپ شده کمیسیون تا زمانی که در دستور هفتگی درج نشده باشد فقط با تصویب دوسوم اعضای کمیسیون و تأیید هیأت رئیسه مجلس قابل تغییر و اصلاح است و در صورت درج در دستور هفتگی قابل تغییر و اصلاح نیست. ماده۱۳ـ ماده (۱۴۷) حذف و مواد (۱۵۰)، (۱۵۲)، (۱۶۴) و (۱۸۶) به شرح زیر اصلاح می‌شود: الف ـ ماده۱۵۰ـ در کلیه مواردی که طرحها و لوایح اعم از دو شوری، یک شوری و فوریتی و یا موادی از آنها و همچنین کلیه مصوبات اعاده شده توسط شورای نگهبان به کمیسیون جهت رسیدگی ارجاع می‌شود، نمایندگان می‌توانند تا چهار ساعت قبل از رسیدگی در کمیسیون اصلی، پیشنهادهای خود را در فرم مخصوص تنظیم و به هیأت رئیسه کمیسیون تحویل دهند. تبصره۱ـ ارائه پیشنهادهای نمایندگان در مواردی که در این آیین‌نامه به صراحت برای آن زمان دیگری تعیین شده است، مشمول حکم این ماده نیست. تبصره۲ـ اعضای هر کمیسیون می‌توانند هنگام رسیدگی موارد ارجاعی به آن کمیسیون، پیشنهادهای خود را طرح نمایند. تبصره۳ـ نمایندگان پیشنهاددهنده می‌توانند در کمیسیون مربوط حاضر شوند و توضیحات لازم را درباره پیشنهاد خود بدهند. کمیسیون موظف است نمایندگانی که حداقل بیست و چهار ساعت قبل از شروع رسیدگی، پیشنهاد خود را تحویل داده‌اند به صورت کتبی برای شرکت در کمیسیون و دفاع از پیشنهاد خود دعوت نماید. تبصره۴ـ طرحها و لوایحی که به صورت دو شوری رسیدگی می‌شود پیشنهادها در شور اول درباره کلیات و در شور دوم درخصوص مواد پذیرفته می‌شود. تبصره۵ ـ کلیه پیشنهادهای کتبی نمایندگان که در زمان رسیدگی، در کمیسیون حضور داشته‌اند همراه با گزارش کمیسیون، چاپ و توزیع می‌شود. تبصره۶ ـ معاونت قوانین موظف است به نحو مقتضی زمان رسیدگی به موضوعات ارجاعی در کمیسیون را به اطلاع نمایندگان برساند. ب ـ در ماده (۱۵۲) عبارت «ولی پیشنهادهایی که در فاصله دو شور به کمیسیون داده شده و مورد توجه و تصویب کمیسیون قرار نگرفته،» به عبارت «ولی پیشنهادهای چاپ شده» اصلاح می‌شود. پ ـ در ماده (۱۶۴) عبارت «پیشنهاددهندگان ...» تا آخر حذف می‌شود. ت ـ در ماده (۱۸۶) عبارت «پذیرفته نشده» حذف می‌شود. ماده۱۴ـ تبصره زیر به ماده (۱۵۵) قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: تبصره۲ـ ارجاع طرح یا لایحه یا مواردی از آن از جلسه علنی به کمیسیون به جز آنچه که در این آیین‌نامه به طور صریح تعیین شده است با پیشنهاد رئیس جلسه و تصویب مجلس انجام می‌شود. ارجاع باید به همان کمیسیون گزارش دهنده صورت گیرد. کمیسیون باید فقط موارد ارجاعی را رسیدگی و گزارش خود را ظرف یک هفته به هیأت رئیسه تسلیم نماید تا با تعیین اولویت در دستور هفتگی درج شود. ماده۱۵ـ بندهای (۱)، (۲) و (۳) ماده (۱۶۵) قانون آیین‌نامه داخلی به شرح زیر اصلاح می‌شود: الف ـ در بند (۱) بعد از کلمه « توزیع» عبارت «و به کمیسیون ذی‌ربط ارجاع» اضافه می‌شود. ب ـ در بند (۲) عبارت «هیأت رئیسه» به عبارت «کمیسیون مربوط» اصلاح می‌شود. پ ـ در بند (۳) پس از کلمه «فوریت» عبارت «گزارش کمیسیون» اضافه و تبصره زیر به این بند الحاق می‌شود: تبصره ـ چنانچه کمیسیون در مهلت فوق گزارش خود را ارائه ننماید طرح یا لایحه در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد. ماده۱۶ـ در ماده (۱۷۲) قانون آیین‌نامه داخلی عبارت «تصویب طرح یا لایحه» جایگزین عبارت «تصویب قانون» و عبارت «قانون مصوب» به کلمه «مصوبه» اصلاح می‌گردد و تبصره‌های زیر به این ماده الحاق می‌شود: تبصره۱ـ مسکوت ماندن اینگونه طرحها و لوایح تا قبل از تصویب مدت اجرای آزمایشی آن طبق روال بررسی طرحها و لوایح، قابل طرح است. تبصره ۲ـ چنانچه پانزده نفر از نمایندگان تقاضای لغو رسیدگی طرح یا لایحه طبق اصل هشتاد و پنجم (۸۵) قانون اساسی را تا قبل از تأیید شورای نگهبان از مجلس داشته باشند این تقاضا در همان جلسه اعلام و در جلسه بعد طبق ماده (۱۷۰) آیین‌نامه داخلی مطرح می‌گردد و در صورت تصویب این تقاضا، رسیدگی به لایحه یا طرح طبق آیین‌نامه داخلی ادامه می‌یابد. ماده۱۷ـ متن زیر به عنوان ماده (۱۸۳) به قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: ماده۱۸۳ـ اخطار و تذکر پس از رأیگیری در مجلس درباره موضوع رأیگیری شده پذیرفته نمی‌شود و مصوبات مجلس قابل تغییر یا اصلاح یا ارجاع به کمیسیون نیست و باید مراحل تعیین‌شده در این آیین‌نامه اجراء شود. ماده۱۸ـ در بند (۲) ماده (۱۹۳) قانون آیین‌نامه داخلی مدت ده روز به پانزده روز افزایش می‌یابد و سه تبصره به شرح زیر به این ماده الحاق می‌شود: تبصره۱ـ در صورت درخواست نماینده یا نمایندگان سؤال‌کننده، کمیسیون می‌تواند بررسی سؤال را حداکثر به مدت یک ماه به تعویق بیندازد. تبصره۲ـ هیأت رئیسه مکلف است هرگاه تعداد سؤالات قابل طرح در صحن علنی ایجاب نماید یک جلسه علنی در هفته را به پاسخگویی به سؤالات اختصاص دهد. تبصره۳ـ هیأت رئیسه می‌تواند کلیه سؤالات یک نماینده از یک وزیر را که آماده طرح در جلسه علنی باشد در یک جلسه در دستور قرار دهد. در این صورت حداکثر زمان اختصاص داده شده نباید از یک ساعت بیشتر شود که به همان ترتیب و تناسب طرح سؤال از وزیر در جلسه علنی، به نماینده و وزیر تخصیص می‌یابد. ماده۱۹ـ تبصره زیر به ماده (۱۹۴) قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: تبصره۶ ـ با تغییر وزیر، سؤالاتی که به تشخیص کمیسیون تخصصی، مربوط به عملکرد فردی وزیر است از دستور کار خارج می‌شود و گزارش آن به هیأت رئیسه ارائه می‌گردد. ماده۲۰ـ در ماده (۲۰۰) قانون آیین‌نامه داخلی عبارت «دستگاه قضائی صالحه موظف است طبق مقررات» حذف و حرف «تا» جایگزین آن می‌گردد و تبصره زیر به این ماده الحاق می‌شود: تبصره ـ در صورت ارجاع گزارش به قوه قضائیه، کمیسیون موظف است خلاصه گزارش را که در آن موضوع تخلف، نوع جرم، دلایل توجه اتهام به متهم و مستندات قانونی مشخص شده است، تهیه نماید. این گزارش در یکی از شعب دادگاه رسیدگی به امور کیفری تهران طبق مقررات به صورت خارج از نوبت مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و حداکثر ظرف سه ماه رأی مقتضی صادر می‌شود. ماده۲۱ـ در بند (و) ماده (۲۱۴) قانون آیین‌نامه داخلی بعد از عبارت «سه فوریتی» عبارت « و نیز تحقیق و تفحص، استیضاح و رأی اعتماد» اضافه شود. ماده۲۲ـ در ماده (۲۱۶) قانون آیین‌نامه داخلی عبارت « متمم و چند دوازدهم آن» حذف و در تبصره (۲) این ماده بعد از عبارت «نحوه رسیدگی به» کلمه «متمم،» اضافه می‌گردد و تبصره زیر به این ماده الحاق می‌شود: تبصره۳ـ در صورت عدم تصویب کلیات لایحه بودجه، فقط برای یک بار موضوع به کمیسیون تلفیق ارجاع می‌شود تا حداکثر ظرف هفتاد و دو ساعت گزارش اصلاحی خود را به مجلس ارائه نماید. ماده ۲۳ـ ماده (۲۲۰) قانون آیین‌نامه داخلی به شرح زیر اصلاح می‌شود: ماده۲۲۰ـ در استیضاح باید موضوع به صورت صریح و با ذکر مورد یا موارد، معین شود و به صورت کتبی تنظیم و به هیأت‌رئیسه تسلیم گردد. هیأت رئیسه موظف است در اولین جلسه علنی استیضاح را اعلام وصول نماید و در همان روز متن استیضاح را برای وزیر یا وزیران مورد استیضاح ارسال و همزمان چاپ و بین نمایندگان توزیع کند. تبصره۱ـ علاوه بر امضاءکنندگان استیضاح، سایر نمایندگان می‌توانند تا قبل از طرح استیضاح در جلسه علنی استیضاح را امضاء نمایند. تبصره۲ـ هیأت رئیسه موظف است در روز برگزاری استیضاح، متن استیضاح و نام آخرین متقاضیان استیضاح را چاپ و توزیع نماید. تبصره۳ـ پس از طرح استیضاح در جلسه علنی، فقط در صورتی استیضاح از دستور کار مجلس خارج می‌شود که تعداد متقاضیان استیضاح به کمتر از ده نفر کاهش یابد. در این صورت می‌توانند دلایل خود را توسط نماینده منتخب خود ظرف پنج دقیقه در جلسه علنی مطرح نمایند. پس از این مرحله چنانچه وزیر درباره استیضاح درخواست صحبت بنماید، با تقاضای کتبی و موافقت رئیس مجلس می‌تواند حداکثر ده دقیقه در جلسه علنی صحبت کند. ماده۲۴ـ ماده (۲۳۵) قانون آیین‌نامه داخلی به شرح زیر اصلاح می‌شود: ماده۲۳۵ـ هیأت‌رئیسه مجلس موظف است پس از تصویب قوانین مربوط به‌اصلاح آیین‌نامه داخلی، اقدام لازم را جهت اعمال مصوبات در متن آیین‌نامه، تعیین شماره مواد و تبصره‌های الحاقی و اصلاح شماره آنها به عمل آورد. ماده۲۵ـ ماده زیر به قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: ماده الحاقی ـ نحوه انتخاب نمایندگان ناظر برای عضویت و شرکت در جلسات مجامع، هیأتها و شوراهای مذکور در قوانین و چگونگی اجرای وظایف نظارتی آنها به‌شرح زیر است: ۱ـ برای انتخاب ناظران کمیسیونهای تخصصی و یا مجلس شورای اسلامی، کمیسیون ذی‌ربط موظف است حداقل به تعداد دو برابر مورد نیاز از نمایندگان داوطلب واجد شرایط را به مجلس معرفی نماید تا مجلس نسبت به انتخاب تعداد مورد نیاز اقدام کند. ۲ـ نمایندگان هر استان، نماینده منتخب خود را از بین نمایندگان همان استان برای شرکت در مجامع و شوراهای استانی تعیین و به کمیسیون ذی‌ربط اعلام می‌نماید تا به مجلس شورای اسلامی برای انتخاب معرفی شود. ۳ـ مدت عضویت نمایندگان ناظر تابع قانون ذی‌ربط است و در صورت عدم تعیین زمان در قانون، یک سال می‌باشد. ۴ـ دستگاههای ذی‌ربط مکلفند دعوتنامه و دستور جلسه را به همراه گزارش توجیهی حداقل یک هفته قبل از تشکیل جلسه به نماینده ناظر و همچنین معاونت نظارت مجلس ارسال نمایند. ۵ ـ معاونت نظارت موظف است حداقل بیست و چهار ساعت قبل از تشکیل جلسه، گزارش توجیهی خود را درباره دستور جلسه به نماینده ناظر ارائه نماید. ۶ ـ نماینده ناظر، عضو و تابع ضوابط مجمع یا هیأت یا شورا و از نظر حق رأی تابع قانون ذی‌ربط است. ۷ـ نماینده ناظر موظف است در کلیه جلسات ذی‌ربط شرکت نماید و حداکثر ظرف یک هفته پس از تشکیل جلسه، گزارش کتبی خود درباره موضوعات مطروحه در جلسه و تصمیمات متخذه و نیز رعایت آیین‌نامه داخلی آن جلسه و همچنین دیگر نقطه نظرات خود را به کمیسیون ذی‌ربط و معاونت نظارت ارائه نماید. رؤسای کمیسیونها مکلفند گزارش ناظر را بررسی و ارزیابی نظارتی خود را ظرف یک هفته برای پیگیری به معاونت نظارت اعلام نمایند. ۸ ـ معاونت نظارت موظف است گزارش نماینده ناظر و کمیسیون را بررسی و نظرات خود را حسب مورد به رئیس مجلس، دستگاه مربوط، دیوان محاسبات، کمیسیون ذی‌ربط و نماینده ناظر اعلام نماید. ۹ـ معاونت نظارت موظف است عدم شرکت نماینده ناظر در جلسات را به رئیس مجلس اعلام کند. ۱۰ـ حضور نماینده ناظر در جلسات موضوع این ماده مأموریت اداری محسوب می‌گردد. نماینده ناظر به تشخیص رئیس کمیسیون ذی‌ربط با غیبت غیرموجه در سه جلسه متوالی یا پنج جلسه غیرمتوالی مستعفی شناخته می‌شود. کمیسیون مکلف است نسبت به انتخاب فرد جدید طبق این آیین‌نامه اقدام نماید. ماده۲۶ـ ماده زیر به قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: ماده الحاقی ـ معاونت نظارت مجلس موظف است حداکثر تا پایان اردیبهشت هر سال گزارشی از اقدامات نظارتی مجلس شورای اسلامی در سال قبل را تهیه و به هیأت رئیسه ارسال کند تا در صورت صلاحدید در جلسه علنی قرائت شود. ماده۲۷ـ ماده زیر به قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: ماده الحاقی ـ رئیس دیوان محاسبات کشور موظف به اجرای موارد زیر است: ۱ـ گزارش تفریغ بودجه سالانه کشور را حداکثر تا پایان دی ماه سال بعد تهیه و برای رسیدگی به مجلس شورای اسلامی تسلیم نماید. ۲ـ پیشنهاد بودجه سالانه دیوان محاسبات را تا پایان شهریور ماه هر سال و گزارش تفریغ بودجه سالانه دیوان را تا پایان شهریور ماه سال بعد تهیه و برای رسیدگی به‌کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات تسلیم نماید. ۳ـ در اجرای وظایف نظارتی مجلس شورای اسلامی پاسخ درخواستهای رئیس مجلس، رؤسای کمیسیونها، نمایندگان مجلس، هیأتهای تحقیق و تفحص و معاونت نظارت را که به صورت مکتوب دریافت می‌نماید در چهارچوب قانون دیوان محاسبات کشور تهیه و به صورت رسمی تسلیم نماید. تبصره۱ـ رئیس دیوان هنگام تقدیم گزارش تفریغ بودجه سالانه کشور حداکثر به‌مدت یک ساعت درباره آن در جلسه علنی توضیح می‌دهد. هیأت رئیسه گزارش کامل تفریغ بودجه را به کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات به عنوان کمیسیون اصلی و بخشهای مرتبط با کمیسیونهای دیگر را به عنوان کمیسیون فرعی ارجاع می‌نماید تا حداکثر ظرف یک ماه گزارش خود را به کمیسیون اصلی تقدیم نمایند. کمیسیون اصلی موظف است حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم گزارش به مجلس با توجه به گزارش کمیسیونهای فرعی و اخذ توضیحات از دستگاههای اجرائی، گزارش بررسی نهائی خود را تهیه و به هیأت‌رئیسه تسلیم نماید. این گزارش خارج از نوبت در دستور هفته بعد مجلس قرار می‌گیرد و قرائت می‌شود. تبصره۲ـ کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات موظف است کلیه گزارشهای واصله از دیوان محاسبات را بررسی و نتیجه آن را به اطلاع نمایندگان برساند. تبصره۳ـ رئیس دیوان محاسبات موظف است چگونگی برخورد با متخلفین و پیگیری قانونی موارد تخلف را برای رئیس مجلس گزارش نماید. ماده۲۸ـ ماده زیر به قانون آیین‌نامه داخلی الحاق می‌شود: ماده الحاقی ـ چنانچه لایحه بودجه سالانه کشور تا تاریخ تعیین شده در این آیین‌نامه به مجلس تسلیم نشود دولت موظف است لایحه چند دوازدهم بودجه را نیز به‌مجلس تسلیم نماید. این لایحه پس از چاپ و توزیع در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد. ابتدا نماینده دولت و سپس دو مخالف و دو موافق به ترتیب هر کدام به مدت پنج دقیقه صحبت می‌کنند و سپس کلیات لایحه به رأی گذاشته می‌شود. در صورت تصویب، رسیدگی به لایحه در ردیف اول دستور جلسه علنی بعد قرار می‌گیرد. در وقت رسیدگی ابتدا پیشنهاد نمایندگان درخصوص میزان چند دوازدهم مطرح و در صورت عدم تصویب نسبت به عدد چند دوازدهم پیشنهادی دولت رأیگیری می‌شود. تبصره۱ـ مجلس چند دوازدهم بودجه را بر مبنای آخرین قانون بودجه سالانه مصوب مجلس رسیدگی می‌نماید. تبصره۲ـ حداکثر مدتی که مجلس می‌تواند برای بودجه چند دوازدهم تصویب نماید، سه دوازدهم است. ماده۲۹ـ در مواد تعیین شده زیر اصلاحات به‌عمل آمده انجام می‌شود: ۱ـ در ماده (۴) عبارت «شش ماه یک مرتبه» به کلمه «سال» اصلاح می‌شود. ۲ـ در ماده (۵) عبارت «رئیس، تالار جلسه» به عبارت «رئیس جلسه، صحن» اصلاح می‌شود و کلمه «تسلیم» حذف و کلمه «تحویل» جایگزین می‌شود و در تبصره (۲) این ماده عبارت «سازمان اداری» به عبارت «معاونت اجرائی» اصلاح می‌شود. ۳ـ در ماده (۱۰) عبارت «اقتراع شعب» به عبارت «قرعه‌کشی اسامی نمایندگان برای عضویت در شعب و توزیع اعتبارنامه‌ها بین شعب» اصلاح می‌شود. ۴ـ در ماده (۱۳) قبل از کلمه «تصویب» عبارت «قرائت گزارش کلیه شعب پانزده‌گانه و» اضافه می‌شود. ۵ ـ در ماده (۱۷) عبارت «به ترتیب» به عبارت «با قرائت متن» اصلاح می‌شود. ۶ ـ در ماده (۱۹) عبارت «حداکثر توضیحات رئیس و مذاکرات نمایندگان یک ساعت خواهد بود» به عبارت «حداکثر توضیحات رئیس سی دقیقه و سه نفر نماینده هر کدام ده دقیقه است.» اصلاح می‌شود. ۷ـ در ماده (۲۹) کلمه «کمیسیون» حذف و عبارت «کمیسیونهای مشترک، ویژه، تلفیق،» اضافه می‌شود و عبارت «تعداد اعضای کمیسیونهای اصل نودم (۹۰) قانون اساسی و» به عبارت «اعضای ثابت کمیسیون اصل نودم (۹۰) قانون اساسی و تعداد اعضای کمیسیونهای» اصلاح می‌شود و عبارت «و تعداد اعضای کمیسیونهای مشترک، ویژه و تلفیق طبق مواد این آیین‌نامه تعیین می‌شوند» به آخر ماده اضافه می‌شود. ۸ ـ در ماده (۳۱) بعد از عبارت «این کمیسیون» عبارت «علاوه بر انجام وظایف مقرر در این آیین‌نامه،» اضافه و کلمه «مواد» به کلمه «اصلاح» اصلاح می‌شود. ۹ـ در تبصره یک ماده (۳۲) بعد از عبارت «رأی مجلس» عبارت «برای مدت یک سال» اضافه می‌شود. ۱۰ـ در ماده (۵۲) عبارت «هیأت رئیسه» به کلمه «رئیس» اصلاح می‌شود. ۱۱ـ قبل از ماده (۶۰) عبارت «اول ـ امور اداری، مالی و خدماتی مجلس» حذف و در تبصره (۱) ماده (۶۰) عبارت «معاونین خود» به عبارت «معاونین قوانین، نظارت و اجرائی» اصلاح می‌شود. ۱۲ـ در بند (۲) ماده (۶۱) عبارت «رئیس سازمان و» به عبارت «کلیه واحدهای ساختار تشکیلات اداری مجلس،» اصلاح و عبارت «و کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی درخصوص تبصره (۲) ماده (۶۰)» به آخر این بند اضافه می‌شود. ۱۳ـ در ماده (۶۵) کلمه «انتخابی» به کلمه «انتخاباتی» اصلاح می‌شود. ۱۴ـ در ماده (۷۲) عبارت «از مجلس» در سطرهای چهارم و پنجم به عبارت «از هیأت رئیسه» اصلاح می‌شود. ۱۵ـ در ماده (۹۴) عبارت «هیأت رئیسه» به عبارت «رئیس مجلس» اصلاح می‌شود. ۱۶ـ در ماده (۹۶) عبارت «اکثریت مطلق... الی آخر ماده» حذف می‌شود. ۱۷ـ در ماده (۱۰۷) عبارت «رئیس مجلس» به عبارت «قبل از ورود در دستور رئیس» اصلاح می‌شود. ۱۸ـ در ماده (۱۱۰) عبارت «رئیس مجلس» به عبارت «رئیس جلسه» اصلاح می‌شود. ۱۹ـ در ماده (۱۱۳) بعد از کلمه «برابر» عبارت «ضوابط و» اضافه می‌شود. ۲۰ـ در ماده (۱۱۷) عبارت «این موضوع قبل از شروع جلسه باید به اطلاع نمایندگان برسد» به انتهای ماده اضافه می‌شود. ۲۱ـ در ماده (۱۲۱) عبارت «۴ ـ قیام و قعود» به انتهای ماده اضافه می‌شود. ۲۲ـ در بند (۴) ماده (۱۲۵) کلمه «نمایندگان» به عبارت «نمایندگانی که مورد اعتراض واقع شده‌اند» اصلاح می‌شود. ۲۳ـ در ماده (۱۳۰) بعد از عبارت «به رئیس» کلمه «جلسه» اضافه می‌شود و عبارت «رئیس مجلس» به کلمه «رئیس» اصلاح می‌شود. ۲۴ـ در ماده (۱۳۲) عبارت «طرح در شور اول» به کلمه «کلیات» اصلاح می‌شود و عبارت «با رأی» به عبارت «هریک به مدت ده دقیقه با تصویب» اصلاح می‌شود. ۲۵ـ در بند (۱) ماده (۱۳۷) عبارات «شور اول» و «با وزیر مربوط» حذف می‌شود. ۲۶ـ در بند (۲) ماده (۱۳۷) عبارت «نماینده امور مجلس دولت» به عبارت «یکی از معاونین رئیس‌جمهور به تناسب موضوع ضمن ارائه درخواست رئیس‌جمهور» اصلاح می‌شود. ۲۷ـ در ماده (۱۳۹) بعد از کلمه «رئیس» عبارت «جلسه یا یکی از دبیران» اضافه می‌شود. ۲۸ـ در انتهای ماده (۱۴۱) عبارت «لایحه بودجه سالانه کل کشور و متمم آن از این قاعده مستثنی است.» اضافه می‌شود. ۲۹ـ در ماده (۱۴۴) عبارت «رسیدگی به تمام یا قسمت عمده طرح یا لایحه‌ای از طرف رئیس مجلس علاوه بر کمیسیون اصلی به یک یا چند کمیسیون دیگر ارجاع شده باشد و» حذف می‌شود و بعد از عبارت «با نظر کمیسیون اصلی متفاوت باشد» عبارت «قبل از رأیگیری» اضافه می‌شود. ۳۰ـ در ماده (۱۵۲) بعد از عبارت «سخنگوی کمیسیون» حرف «و» جایگزین حرف «یا» می‌شود. ۳۱ـ در ماده (۱۵۳) بعد از کلمه «سخنگو» عبارت «ی کمیسیون و» اضافه و حرف «یا» حذف می‌شود. ۳۲ـ ماده (۱۶۶) حذف و در ماده (۱۶۷) کلمه «کلیات» به عبارت «فوریت بلافاصله کلیات و سپس» اصلاح می‌شود. ۳۳ـ در ماده (۱۷۳) بعد از عبارت «واگذارکند» عبارت «اساسنامه باید در جلسات هیأت وزیران مطرح شود و به تصویب برسد» اضافه می‌شود. ۳۴ـ در ماده (۱۷۴) عبارت «به طور عادی یا به صورت» حذف و حرف «با» جایگزین آن می‌شود. ۳۵ـ در مواد (۱۸۱) و (۱۸۲) قبل از عبارت «با استناد» عبارت «قبل از رأیگیری و» اضافه می‌شود و در ماده (۱۸۱) عبارت «کمیسیون ذی‌ربط» به عبارت «کمیسیون گزارش‌دهنده» اصلاح می‌شود. ۳۶ـ در ماده (۱۹۲) عبارت «هیأت رئیسه تذکر را به رئیس‌جمهور یا وزیر مربوط ابلاغ و خلاصه آن را در جلسه علنی مجلس عنوان می‌نماید» به عبارت «هیأت رئیسه خلاصه تذکر را در جلسه علنی مجلس قرائت و متن کامل تذکر را به رئیس‌جمهور یا وزیر مربوط ابلاغ می‌نماید» اصلاح می‌شود. ۳۷ ـ ماده (۱۹۹) به عنوان تبصره (۸) به ماده (۱۹۸) الحاق و عنوان تبصره ماده (۱۹۹) به عنوان ماده (۱۹۹) اصلاح می‌شود. ۳۸ـ در ماده (۲۰۰) عبارت «در صورت احراز تخلف و ضرورت تعقیب توسط هیأت تحقیق و تفحص، متخلف توسط هیأت رئیسه مجلس حسب مورد موضوع» به عبارت «در صورتی که در گزارش کمیسیون، تخلف احراز و درخواست تعقیب شود متخلف توسط هیأت رئیسه مجلس حسب مورد» اصلاح می‌شود. ۳۹ـ در ماده (۲۰۶) عبارت «همانند لوایح معمولی دیگر» حذف می‌شود. ۴۰ـ در ماده (۲۱۵) عبارت «لایحه بودجه و» به عبارت «لایحه بودجه مبتنی بر آن برنامه و نیز» اصلاح می‌شود. ۴۱ـ در ماده (۲۱۷) عبارت «هنگام طرح لایحه بودجه در مجلس، جلسات» به عبارت «جلسات مجلس برای رسیدگی به بودجه سالانه» اصلاح می‌شود. ۴۲ـ در مواد (۲۲۵) و (۲۲۶) بعد از کلمه «رئیس» کلمه «جلسه» اضافه می‌شود. ۴۳ـ در ماده (۲۳۰) بعد از کلمه «مخالفین» کلمه «استیضاح» اضافه می‌شود. ۴۴ـ در کلیه مواد و تبصره‌های این قانون عبارت «اداره کل قوانین» به عبارت «معاونت قوانین» اصلاح می‌شود. قانون فوق مشتمل بر بیست و نه ماده در جلسـه علنـی روز شنبـه مورخ سی‌ام اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و نود و یک مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۱۰/۳/۱۳۹۱ به تأیید شورای نگهبان رسید. رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی