مجتمع شوق زندگی؛ جایی برای رسیدگی یکپارچه و تخصصی به پرونده‌های اطفال و نوجوانان

با ایجاد مجتمع‌های شوق زندگی از سوی قوه قضاییه برای حمایت از اطفال و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست، پرونده‌های مربوط در این زمینه به صورت یکپارچه و تخصصی در این مجتمع‌ها بررسی می‌شوند.  

یکی از آسیب پذیرترین و مهمترین گروه‌های هر جامعه، کودکان و نوجوانان هستند؛ به خصوص اگر بدسرپرست و بی‌سرپرست باشند و هر ساله بخشی از پرونده‌های دستگاه قضایی اختصاص به این قشر دارد. پرونده‌هایی مثل مسائل مربوط به حضانت و تعیین سرپرست؛ اما دادگاه محیط مناسبی برای این گروه سنی نیست و ممکن است آسیب‌های بیشتری را به آنها وارد کند.

در طول سال‌های گذشته رسیدگی به پرونده‌های مربوط به اطفال و نوجوانان در مراکز قضایی عادی و در کنار سایر پرونده‌ها انجام می‌شد، اما از آنجایی که فضاهایی مثل دادگاه‌ها محل مناسبی برای حضور کودکان نیستند، قوه قضاییه اقدام به تاسیس مجموعه‌های حمایت از اطفال و نوجوانان کرده و نام  آن را مجتمع شوق زندگی گذاشته است تا پرونده‌های مربوطه به صورت یکپارچه و تخصصی بررسی می‌شوند.  

مجتمع‌های شوق زندگی تاکنون در ۸ استان  راه‌اندازی شده است و تا امروز زمان رسیدگی به فرآیند تعیین سرپرست کودکان را به طور متوسط از ۲۰۰ روز به ۲۰ روز رسانده‌اند؛ یعنی یک دهم زمان رسیدگی قبل.  

رویکرد اصلی این مجتمع‌ها، نگهداری اطفال و نوجوانان در بستر خانواده است. به عنوان مثال در مجتمع شوق زندگی مشهد دیگر هیچ کودکی در «مراکز نگهداری» وجود ندارد و همه کودکان تعیین تکلیف شدند.  

با توسعه ظرفیت‌های حمایتی از کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست از طریق فرآیندهایی مثل تسهیل فرایند واگذاری سرپرستی اطفال به خانواده‌های جایگزین و همین‌طور گسترش سایر روش‌های  سرپرستی مثل امین موقت، نگهداری موقت و سرپرستی توافقی تلاش می‌شود تا صف کودکان در انتظار سرپرستی روز به روز کمتر شود.

یکی دیگر از اقدامات قوه قضاییه، فراهم‌کردن شرایط برای تعیین تکلیف در مورد نگهداری یا واگذاری کودکان و نوجوانان در معرض خطر پیش از بازداشت یا زندانی‌شدن سرپرست خانواده است. از طرفی دیگر کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرستی که در مراکز نگهداری می‌مانند باید با کمک مراکزی مثل بهزیستی تا زمان اشتغال و ازدواج مورد حمایت قرار گیرند تا با آمادگی وارد جامعه شوند.