اقسام وصیت اعم از عهدی و تملیکی

خبرگزاری میزان – زمانی که صحبت از وصیت می‌شود، اکثر افراد تصور می‌کنند که بایستی لزوما مالی از طرف متوفی به موصی له (کسی که وصیت به نفع او شده است) اختصاص یابد. اما ذکر این نکته ضروری است که وصیت کردن تنها محدود به مورد مذکور نیست، چرا که موصی (کسی که وصیتی می‌کند)، می‌تواند انجام امر یا اموری را برای بعد از فوت خود بر عهده فرد یا افراد دیگری قرار دهد تا آنها ملزم به انجام نیابت متوفی شوند.

وصیت تملیکی

وصیت تملیکی مطابق ماده ۸۲۶ قانون مدنی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجانی تملیک کند. از این رو یک فرد می‌تواند برای بعد از فوت خود، تا حدودی تکلیف اموال خود را مشخص کند. در این نوع وصیت، به کسی که وصیتی می‌کند موصی، کسی که وصیت تملیکی به نفع او شده است موصی له و به مورد وصیت موصی به گفته می‌شود.

اما نکته مهم در این خصوص این است که وصیت تا ثلث اموال نافذ است؛ یعنی یک فرد می‌تواند تا میزان یک سوم از اموالش را وصیت کند و در صورتی که بیشتر از یک سوم اموالش را وصیت کند، چون وصیت زاید بر ثلث است، ورثه باید میزان مازاد بر یک سوم را تنفیذ یا اجازه نمایند. به عنوان مثال، یک فرد می‌تواند به این صورت وصیت کند که بعد از فوتم خانه‌ام متعلق به فرزندم باشد که این وصیت، وصیت تملیکی است.

بیشتر بخوانید:

مستثنیات دین شامل چه اموالی است؟

در وصیت تملیکی، قبول یا رد وصیت بعد از فوت موصی معتبر است؛ به این معنا که اگر موصی له قبل از فوت موصی مورد وصیت را رد کند، بعد از فوت موصی می‌تواند وصیت را قبول یا رد نماید. اما اگر وصیت را قبول کرد، دیگر نمی‌تواند آن را رد کند.

وصیت عهدی

یکی دیگر از اقسام وصیت که در قانون مدنی مطرح شده است وصیت عهدی می‌باشد که در عرف حقوقی تحت عنوان وصایت نیز قابل شناسایی است. وصیت عهدی در ماده ۸۲۶ قانون مدنی تعریف شده است که بر اساس آن:

«وصیت عهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مأمور نماید.» مانند اینکه متوفی یک نفر را انتخاب کرده باشد تا دیون و بدهی‌های او را بعد از فوتش بپردازد. یا اینکه به موجب وصیت عهدی شخصی را برای اداره امور مربوط به فرزند صغیر تعیین نموده باشد که به این فرد وصی می‌گویند.

وصیت عهدی مطابق ماده ۸۳۴ قانون مدنی جزء ایقاعات است. به این معنا که در وصیت عهدی قبول شرط نیست؛ لیکن وصی می‌تواند مادام که موصی زنده است وصایت را رد کند و اگر قبل از فوت موصی رد نکرد، بعد از آن حق رد ندارد، گرچه جاهل بر وصایت بوده باشد. به عبارت دیگر، بعد از فوت موصی، وصی نمی‌تواند وصیت عهدی را رد نماید؛ هرچند که از مفاد وصیت آگاه نباشد.