بخشیدن مهریه در عقد موقت

خبرگزاری میزان – بخشیدن مهریه در عقد موقت، دارای هیچ منع قانونی نیست و زوجه، به موجب عقد نکاح، مالک مهریه است و می‌تواند، آن را به زوج ببخشد. اما اقدام به بخشش صداق، شرایطی دارد و باید در دفترخانه و با تنظیم سند رسمی یا عادی صورت بگیرد. آثار بخشش صداق در ازدواج صیغه، متفاوت بوده و به مفاد سند تنظیم شده بین زوجین، بستگی دارد.

براساس قانون مدنی ایران، عقد موقت، در نظام حقوقی ما به عنوان یکی از انواع نکاح، از لحاظ شرعی و قانونی به رسمیت شناخته شده است. مهریه یا صداق، مالی است که در هنگام نکاح، بر عهده شوهر است و باید به زن پرداخت شود. هرچیزی که مالیت داشته باشد، می‌تواند، به عنوان مهریه تعیین شود.

آیا بخشیدن مهریه در عقد موقت امکان پذیر است؟

صحت عقد ازدواج صیغه، علاوه بر شرایط عمومی صحت قراردادها (قصد و رضا، اهیلت، موضوع معین، مشروعیت جهت)، منوط به وجود دو شرط اختصاصی است:

اولا، به موجب ماده ۱۰۷۵ و ۱۰۷۶ قانون مدنی، عقد موقت باید برای مدت معین منعقد شود.

دوما، براساس ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی، در عقد موقت، عدم تعیین مهریه، موجب بطلان عقد نکاح است.

بنابراین، مهریه نقشی کلیدی، در این عقد دارد. هر چند برای عقد موقت در قانون مدنی ایران، مواد قانونی اختصاصی و جدا از عقد دائم در نظر گرفته شده است، اما به موجب ماده ۱۰۷۷ قانون مدنی، احکام مهریه در عقد منقطع، همچون احکام آن، در عقد دائم است و این دو با هم تفاوتی ندارند.

قانون مدنی ایران، زن را مالک صداق می‌داند و در ماده ۱۰۸۲ این قانون، مقرر داشته است، که زن به مجرد عقد، مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هرگونه دخل و تصرفی در آن بنماید. بنابراین، زن به علت داشتن حق مالکیت، می‌تواند، تمام یا بخشی از صداق خود را ببخشد و در رابطه با بخشیدن آن، با مانع قانون مواجه نخواهد شد.

شرایط بخشیدن مهریه در عقد موقت

بخشیدن مهریه به زوج، دارای شرایط قانونی خاصی نیست و زوجه برای انجام این کار، اختیار تام دارد، اما رعایت برخی موارد و انجام آن، بر اساس فرم بخشیدن مهریه، سبب می‌شود که از مشکلات بعدی که ممکن است به موجب این عمل، بین زوجین، ایجاد شود، جلوگیری به عمل آید:

بخشیدن صداق باید طی تنظیم سند عادی یا رسمی صورت بگیرد، بنابراین حضور طرفین، علی الخصوص زوجه، در دفترخانه الزامی می‌باشد. همچنین آن‌ها باید اصل سند ازدواج و مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی) را همراه خود داشته باشند.

هیچ نص قانونی در خصوص اذن پدر، در رابطه با بخشیدن مهریه وجود ندارد. اما برخی دفاتر اسناد رسمی، بنا بر دلایلی، مانند اجبار زوجه توسط زوج برای بخشیدن مهریه، تنظیم سند را منوط به رضایت پدر می‌دانند.

بخشیدن مدت زمان مانده تا پایان مدت صیغه، توسط زوج، به معنای بخشیدن مهر توسط زوجه نیست و او همچنان حق مالکیت خود را دارد و می‌تواند یا مهر خود را دریافت کرده و یا آن را به زوج ببخشد.

آثار بخشیدن صداق در عقد موقت

بعد از اینکه زن مهریه خود را ببخشد، ممکن است پشیمان بشود یا مثلا زوج بخواهد، این اطمینان را پیدا کند، که دیگر، در خصوص مهریه تعهدی به زوجه ندارد، بنابراین، بعد از مدتی، این سوال پیش می‌آید که آیا زن با بخشیدن صداق خود، امکان رجوع به آن را دارد؟ تنظیم سند در رابطه با بخشیدن مهریه، آثار مختلفی را به بار می‌آورد که با توجه به مفاد سند تنظیم شده، این آثار بخشش صداق می‌تواند متفاوت باشد.

اقرار به دریافت مهریه: اگر زن به موجب تنظیم سندی، اقرار کند که مهریه خود را دریافت کرده است، بعد از آن دیگر نمی‌تواند ادعایی در خصوص دریافت مهریه خود داشته باشد، زیرا در نظام حقوقی و قضائی ما، انکار بعد از اقرار قابل پذیرش نیست.

ابراء ذمه شوهر: به موجب ماده ۲۸۹ قانون مدنی، ابراء کننده از حق خود به اختیار صرف نظر می‌کند؛ بنابراین دیگر امکان رجوع به شوهر برای دریافت صداق را نخواهد داشت، زیرا ذمه زوج به واسطه این ابرا بری شده و دیگر تکلیفی به پرداخت مهریه ندارد.

بخشیدن یا بذل مهر: ممکن است، زوجه مهریه خود را به واسطه تنظیم سند، به همسر خود ببخشد (هبه کند). در این حالت، در صورتی که زن در عده عقد موقت باشد (دوشیزه و باکره نباشد) می‌تواند تا هنگامی که زمان عده به پایان نرسیده، به مهریه خود رجوع کند. در غیر این حالت نیز، زن می‌تواند به عنوان واهب و به موجب ماده ۸۰۳ قانون مدنی، به زوج برای مهریه رجوع کند، البته به این شرط است که مهریه عین معین باشد. همچنین، باید به این نکته اشاره شود، که اگر بخشیدن مهریه به صورت معوض انجام گیرد، مثلا در قبال دریافت یک واحد آپارتمان، در این حالت امکان رجوع زن به شوهر وجود ندارد.