تعداد شهود ازدواج

خبرگزاری میزان – عقد ازدواج یا نکاح، سبب ایجاد پیوند زوجیت میان زن و مردی می‌شود که تا قبل از آن، با یکدیگر بیگانه بوده اند؛ اما به محض اینکه عقد نکاح، به صورت صحیح و قانونی انجام گرفت، هر کدام از آن‌ها، موظف هستند که تکالیف ناشی از زوجیت را پذیرفته و با یکدیگر حسن معاشرت داشته باشند؛ بنابراین، صرفا پس از خواندن صیغه عقد نکاح (اعم از دائم و موقت) است که زن و مرد، به هم محرم شده و اصطلاحا، زن و شوهر می‌شوند.

به منظور صحیح بودن صیغه عقد نکاح و جاری شدن آثار ناشی از زوجیت، در شرع اسلام و همچنین در قانون مدنی، شرایطی پیش بینی شده است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها، می‌توان به شهادت شاهدان در عقد نکاح اشاره نمود. به عبارت دیگر، عقد نکاح، برای صحیح بودن، نیازمند آن است که افرادی، شاهد ازدواج باشند تا از اختلافات بعدی پیرامون نفی زوجیت، جلوگیری شود.

آیا حضور شهود عقد ازدواج الزامی است؟

بر اساس قانون حمایت خانواده، ثبت ازدواج دائم در محضر، الزامی است و در صورت عدم ثبت آن، ممکن است مرد، به مجازات جرم عدم ثبت ازدواج محکوم شود. علاوه بر این، ثبت عقد ازدواج موقت نیز در برخی شرایط، مثل باردار شدن زن، الزامی و اجباری است. هر چند که به لحاظ شرعی، اگر زن و مردی، صیغه عقد ازدواج یا نکاح را میان خود، حتی در منزل، جاری نموده و آن را در محضر ثبت نکرده باشند نیز، عقد نکاح واقع شده، کاملا صحیح و معتبر است.

اما نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد، آن است که در برخی از قوانین مربوطه، تشریفات خاصی برای ازدواج مقرر شده است. از جمله مهم‌ترین شرایط صحت عقد نکاح بر اساس قانون مدنی، می‌توان به قصد و رضای طرفین عقد و اهلیت داشتن آن‌ها اشاره نمود. به همین دلیل، این سوال مطرح می‌شود که آیا حضور شهود عقد ازدواج نیز جزء شرایط صحت عقد ازدواج تلقی می‌شود؟ آیا حضور شهود عقد ازدواج الزامی است؟

در قانون مدنی، علی رغم اینکه یکی از شرایط صحت صیغه طلاق، معرفی تعدادی شاهد است، در مورد الزام به حضور شهود در عقد ازدواج، حکم خاصی وجود ندارد. به لحاظ شرعی نیز، همانطور که بیان شد، حضور شهود در عقد ازدواج الزامی نمی‌باشد و بدون حضور شهود نیز، زن و مرد می‌توانند با رعایت سایر شرایط مقرر برای صحت عقد نکاح؛ از جمله رضایت پدر برای ازدواج دختر باکره، عقد ازدواج را منعقد نمایند.

با این حال، به موجب برخی از قوانین و مقررات دیگر، ثبت عقد ازدواج در محضر، نیازمند معرفی شاهد ازدواج می‌باشد؛ لذا به لحاظ قانونی، حضور شهود برای عقد ازدواج یا نکاح، الزامی است. البته، بررسی جزییات این موضوع، نیازمند آن است که تعداد شهود عقد ازدواج و شرایط آن‌ها نیز مورد بررسی قرار گیرند که در ادامه، در خصوص آن، توضیح داده می‌شود.

تعداد شهود عقد ازدواج

بر اساس ماده ۷ نظامنامه ثبت ازدواج و طلاق، «در صورتی که هویت زوجین، نزد صاحب دفتر ازدواج و طلاق، محرز و مشخص نباشد، بایستی دو نفر از اشخاص معروف و معتمد، حضورا، هویت زن و مرد را تصدیق نموده و مراتب این موضوع، در دفتر، قید و به امضای معرفین برسد». بر این اساس، می‌توان گفت که تعداد شهود معرفی شده برای عقد ازدواج، دو نفر هستند که در ادامه، شرایط شاهدان نکاح را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

البته، علاوه بر معرفی تعداد شهود مذکور، رضایت پدر برای ازدواج دختر نیز الزامی است. به عبارت دیگر، علاوه بر امضای شهود ازدواج، جاری کنندگان صیغه ازدواج در محضر نیز باید ذیل سند ازدواج را امضا کنند و در صورتی هم که زوجه، دوشیزه باشد، پدر ایشان می‌بایست رضایت خود برای ازدواج دختر را به صورت حضوری در محضر اعلام نموده و یا اینکه به دختر خود، وکالت در ازدواج داده باشد.

شرایط شهود عقد ازدواج

یکی از مهم‌ترین دلایل الزام قانونی جهت معرفی تعداد شهود عقد نکاح، آن است که شاهدی برای ازدواج زن و مرد وجود داشته باشد تا ضمن تایید هویت زن و مردی که قصد ازدواج دارند، از اختلافات احتمالی در خصوص انکار رابطه زوجیت در آینده، احتراز شود. به همین دلیل، یکی از مهم‌ترین شرایط شهادت شهود ازدواج، آن است که کور یا کر نباشند تا بتوانند زوجین را شناسایی نموده و بر وقوع عقد نکاح ایشان، شهادت دهند.

علاوه بر این، یکی دیگر از شرایط شهود عقد ازدواج، آن است که شهود معرفی شده، محجور نباشند. اشخاص محجور، به کسانی گفته می‌شود که به سن بلوغ نرسیده اند، یا سفیه و دیوانه هستند؛ بنابراین، شاهد عقد ازدواج، باید لااقل ۱۸ سال سن داشته و عاقل باشد؛ به این منظور، لازم است که شهود عقد ازدواج، با در دست داشتن شناسنامه، برای شهادت در محضر، حاضر شوند و ذیل سند ازدواج را امضا کنند.

معمولا تعداد شاهدان عقد ازدواج، از بزرگان و معتمدان خانواده و فامیل، همچون پدربزرگ، عمو، دایی و … انتخاب می‌شوند؛ اما در هر حال، وجود رابطه قرابت یا خویشاوندی میان شهود ازدواج، با زن و مرد، جزء شرایط شهود عقد نکاح نمی‌باشد و به همین دلیل، از میان دوستان، سایر بستگان و یا آشنایان نیز، می‌توان شهودی را انتخاب و به محضر، معرفی نمود. لازم به ذکر است که به لحاظ قانونی، منعی برای معرفی شهود یکی از زوجین برای دیگری، وجود ندارد و به عبارت دیگر، تعداد شاهدان معرفی شده هر یک از زوجین، می‌توانند شاهد طرف مقابل نیز باشند.