نحوه تقسیط مهریه

خبرگزاری میزان – به لحاظ قانونی و شرعی، به محض اینکه زن و مردی با هم ازدواج می‌کنند، زن، مالک مهریه‌ای می‌شود که حین عقد نکاح مشخص شده است. مطالبه مهریه از طرف زن، منوط به هیچ شرط خاصی نبوده و هر زمان که زن بخواهد، می‌تواند اقدام به مطالبه مهریه خود نماید. اما، در بسیاری از موارد، مرد، قادر نیست در یک زمان و به صورت یکجا، کل مهریه تعیین شده را به زن بپردازد.

در چنین شرایطی، به لحاظ قانونی، برای مردانی که قادر به پرداخت یکباره مهریه به همسر خود نیستند، این امکان وجود دارد که بتوانند تقاضای قسط بندی یا تقسیط مهریه را داشته باشند و مهریه زن را به صورت اقساطی، پرداخت نمایند.

شرایط تقسیط مهریه

بر اساس قانون، زن به محض وقوع عقد نکاح، مالک مهریه می‌شود و حتی در دوران عقد نیز، می‌تواند تمامی مهریه خود را مطالبه کند. البته، مطالبه مهریه توسط زن، به معنای بروز اختلاف، میان زن و شوهر نیست و زوجه، هر زمان که بخواهد، می‌تواند مهریه خود را مطالبه کرده و مرد نیز، موظف است به محض درخواست زن، آن را پرداخت نماید.

با این حال، به دلیل آنکه معمولا مهریه تعیین شده حین عقد نکاح، بسیار زیاد و فراتر از توان مالی مرد می‌باشد و مرد، نمی‌تواند کل مهریه تعیین شده را به صورت یکجا پرداخت نماید، در قانون، این امکان پیش بینی شده است که مردان، تحت شرایط خاصی، تقاضای قسط بندی یا تقسیط مهریه را داشته باشند. البته، منوط به اینکه اعسار خود را در دادگاه به اثبات برسانند؛ بنابراین، یکی از مهم‌ترین شرایط تقسیط مهریه زن، اثبات ادعای معسر بودن مرد، برای پرداخت کل مهریه می‌باشد.

بر اساس قانون، اعسار، به این معنا است که شخص، اموال کافی برای پرداخت بدهی‌های خود را نداشته و یا اینکه، به صورت موقتی، به اموال خود دسترسی ندارد تا بتواند دین خود را پرداخت نماید. در این شرایط، برای تقسیط مهریه، اگر اعسار مرد در دادگاه اثبات شود، مرد، از پرداخت کل مهریه زن به صورت یکجا، معاف می‌گردد و بر اساس حکم قاضی دادگاه، ملزم می‌شود که مهریه زن را به صورت قسطی پرداخت کند.

در خصوص شرایط تقسیط مهریه زن، باید در نظر داشت قسط بندی شدن مهریه، منوط به آن است که مرد، بتواند با ارائه مدارک لازم برای تقسیط مهریه، ثابت کند که اموال کافی برای پرداخت مهریه ندارد و به اصطلاح، اقدام به اثبات اعسار خود نماید؛ لذا به عنوان نمونه، اگر مرد، اموال و دارایی‌هایی داشته باشد که بتواند از محل آن، مهریه زن را پرداخت نماید، تقاضای اعسار مرد، مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد و مرد، باید دین خود را به صورت یکجا ادا نماید.

البته، در قانون، برخی از اموال، به عنوان مستثنیات دین تعریف شده اند؛ به این معنا که اگر شخصی، صرفا این اموال را داشته باشد، نمی‌توان از محل آن‌ها، مهریه زن را توقیف نمود. بر اساس قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، موارد زیر جزو مستثنیات دین، محسوب می‌شوند و قابل توقیف، بابت مهریه زن نیستند؛ لذا اگر مردی، بجز اموال مذکور، مال دیگری برای پرداخت مهریه زن نداشته باشد، معسر محسوب می‌شود و می‌تواند ادعای اعسار نماید. بر این اساس، شرایط تقسیط مهریه، آن است که مرد، معسر بوده و بجز مستثنیات دین، مال دیگری نداشته باشد. این موضوع، باید با ارائه مدارک لازم برای قسطی کردن مهریه، به دادگاه اثبات شود. مستثنیات دین، بر اساس ماده ۶۵ قانون اجرای احکام مدنی، شامل موارد زیر است:

الف) منزل مسکونی که در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد.

ب) اثاث و اسباب مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل یا خانواده وی لازم است.

ج) آذوقه موجود در منزل، به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی، برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می‌شود.

د) کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق، متناسب با شان آن‌ها.

هـ) وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن‌ها و افراد تحت تکفل شان ضروری است؛ و) تلفن مورد نیاز مدیون.

ز) مبلغی که در ضمن عقد اجاره، به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها، بدون آن، موجب عسر و حرج و سختی برای محکوم علیه گردد و ملک اجاره‌ای، مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شان او نباشد.

نحوه تقسیط مهریه

مرد، برای قسط بندی شدن مهریه، ابتدا باید به دادگاه، دادخواست اعسار از مهریه دهد. به این منظور، نحوه قسط بندی کردن مهریه، به این صورت است که مرد، می‌بایست به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست اعسار خود را تقدیم نماید. برای تنظیم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، می‌بایست کلیه اسناد و مدارکی که دال بر ناتوانی مالی مرد هستند، تقدیم شده و همچنین، باید استشهادیه شهود، مبنی بر تصدیق اعسار مرد، ضمیمه این دادخواست گردد.

اما نکته مهمی که در مورد نحوه تقسیط مهریه وجود دارد، آن است که دادگاه، با توجه به توانایی مالی مرد، اقدام به قسط بندی مهریه می‌کند و هرچه حقوق مرد بیشتر باشد، مقدار اقساط تعیین شده نیز بیشتر خواهد شد. البته، در خصوص نحوه قسط بندی مهریه زن، باید در نظر داشت که معمولا دادگاه، ابتدا حکم به پرداخت مبلغی تحت عنوان پیش قسط مهریه صادر نموده و بابت مابقی آن، اقساط ماهیانه تعیین می‌نماید.

بر این اساس، می‌توان گفت که نحوه تقسیط مهریه زن، در هر مورد خاص، متفاوت است و مقدار پیش قسط و اقساط ماهانه که دادگاه تعیین می‌نماید، بستگی به سطح مالی و درآمد مرد دارد؛ اما در هر صورت، تمامی حقوق مرد را نمی‌توان بابت مهریه زن، تقسیط نمود؛ بلکه نحوه تقسیط مهریه، به صورتی است که به معیشت و زندگی بدهکار یا مدیون، آسیبی وارد نشود که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص، می‌توانید مقاله شرایط تعیین پیش قسط مهریه را نیز مطالعه نمایید.

به عنوان نمونه، اگر مرد، کارمند باشد و زن یا فرزند دیگری نداشته باشد، تا میزان یک سوم و در غیر این صورت، تا میزان یک چهارم از حقوق وی را می‌توان بابت مهریه، توقیف کرد که این مبلغ، به صورت خودکار، از حقوق وی کسر می‌شود. در غیر این صورت، هر زمان که مرد، از پرداخت اقساط مهریه به زن خودداری نماید، به درخواست زن، می‌توان مرد را حبس نمود که در قسمت بعد، مدارک لازم برای تقسیط مهریه ذکر شده است.