- در هر حوزه دادگاه شهرستان که وزارت دادگستری مقتضی بداند اداره تصفیه برای رسیدگی بامور ورشکستگی تاسیس مینماید و در اینموارد عضو ناظر تعیین نخواهد شد.
- موارد رد رئیس و قائممقام او و محاسبین اداره تصفیه همان است که در رد دادرس در اصول محاکمات حقوقی ذکر شده است و در صورتیکه کارمندی این ایراد را موجه بداند رئیس کارمند دیگری را برای اینکار ماموریت میدهد و چنانچه کارمند ایراد را رد کند قبول یا رد ایراد بنظر رئیس است. در مواردیکه کارمند خود را مردود میداند از هر گونه اقدامی خودداری کرده و مراتب را برئیس اطلاع داده امر او را بموقع اجرا میگذارد. در صورتیکه رئیس مردود شود کارمند مقدم اداره وظایف او را انجام خواهد داد و چنانچه رئیس ایراد رد را نسبت بخود قبول ننماید تعیین تکلیف بادادگاه است.
- مرجع شکایت از اقدامات اداره تصفیه دادگاهی است که حکم توقف را صادر کرده است شکایت بهیچ وجه جریان کار را توقیف نمیکندمگر در موارد مهم که عمل مورد شکایت جبرانناپذیر و ادله شاکی قوی باشد دادگاه میتواند دستور جلوگیری بدهد در اینصورت دادگاه مکلف استمعجلاً و خارج از نوبت و در جلسه اداری بشکایت رسیدگی کرده تصمیم خود را اعلام دارد و در سایر موارد دادگاه در صورت موجه تشخیص دادنشکایت دستور لازم باداره تصفیه میدهد و باقتضای مورد ممکن است عمل اداره تصفیه را باطل نماید.
- کلیه عملیات اداره تصفیه و تقاضاها و اعلاماتیکه بآن اداره میشود باید در صورت مجلس نوشته شود.
- در صورتیکه اموال تاجر ورشکسته واقع در حوزه دادگاه دیگری باشد اداره میتواند اقداماتی را که لازم است از اداره تصفیه محل چنانچهدر محل موجود باشد وگرنه از دادگاه آن محل یا مامور دیگری که تعیین میکند بخواهد.
- اداره تصفیه در صورت لزوم میتواند برای اقدامات تامینیه بدوی باعتبار دارائی موجود ورشکسته استقراض نماید.
- همینکه حکم ورشکستگی قابل اجرا شد و رونوشت آن باداره تصفیه رسید اداره صورتی از اموال ورشکسته برداشته اقدامات لازمهرا از قبیل مهر و موم برای حفظ آنها بعمل میآورد.
- اداره تصفیه اقدام به بستن و مهر و موم نمودن انبارها - مغازهها -کالا - کارخانجات مینماید مگر اینکه بتواند تحت نظارت خود آنها ادارهنماید. اداره بوسائل مقتضی اقدام بحفاظت پول نقد - برگهای بهادار - دفاتر تجارتی - دفاتر شخصی و هر چیز قیمتی دیگر مینماید. و سایر اموال را تا وقتیکه صورت آنها برداشته نشده مهر و موم نموده و مهر و موم تا موقعی که اداره آن را لازم بداند باقی خواهد ماند بعلاوه اقدام بحفظ اشیائی که در خارج از محل اقامت ورشکسته است خواهد نمود.
- اشیائی که متعلق باشخاص ثالث بوده و یا اشخاص ثالث نسبت بآنها اظهار حقی مینمایند در صورت اموال قید شده مراتب ضمنصورت ذکر خواهد شد.
- کلیه اشیائی که در صورت قید شده باید ارزیابی شود.
- متوقف مکلف است در مدت تصفیه خود را در اختیار اداره بگذارد مگر اینکه صریحاً از این تکلیف معاف شده باشد - در صورت اقتضاءاداره تصفیه میتواند اقدام بجلب او نماید و چنانچه توقیف او لازم شود قرار توقیف را از دادگاه میخواهد. رفع توقیف بدستور اداره تصفیه بعمل میآید - ورشکسته میتواند از دوام توقیف خود در هر ماه یکبار بدادگاه صادرکننده قرار توقیف شکایتنموده رفع آن را بخواهد. اداره تصفیه میتواند نفقه عادلانه ورشکسته و واجبالنفقه او را مخصوصاً در موردیکه متوقف را تحت اختیار خود قرار میدهد باو بدهند و نیزتعیین خواهد نمود که تا چه مدت متوقف و خانوادهاش میتوانند در خانه که بودهاند سکنی نمایند.
- اگر بنظر اداره حاصل فروش اموالی که صورت آنها برداشته شده کافی برای پرداخت هزینه ورشکستگی نباشد اداره اقدام بتصفیهاختصاری مینماید مگر اینکه یکی از بستانکاران درخواست کند که کار بر طبق اصول تصفیه عادی جریان پیدا نموده و هزینه آن را قبلاً بدهند. در مورد تصفیه اختصاری اداره آگهی میکند که در ظرف چهل روز هر کس هر گونه ادعائی دارد بنماید و سپس بهر ترتیب که منافع بستانکاران اقتضامیکند بدون رعایت تشریفاتی اقدام بفروش اموال نموده حاصل آنرا بین آنان تقسیم و ختم عمل تصفیه را اعلام میدارند. در سایر موارد بطریق عادی بر طبق مواد زیر اقدام خواهد شد.
- آگهی در مجله رسمی وزارت دادگستری و یکی از روزنامههای کثیرالانتشار دوبار بفاصله ده روز منتشر خواهد شد - نسخه از اینآگهی برای هر یک از بستانکارانی که شناخته شده است فرستاده میشود.
- بستانکاران میتوانند پیشنهاداتی راجع بادامه جریان کار بازرگانی یا حرفه مربوط بمتوقف بنمایند ولی تصمیم با اداره تصفیه است و بطور کلی اداره تصفیه نماینده منافع هیئت بستانکاران میباشد.
اداره تصفیه اقدام بوصول مطالبات مینماید و در صورت ضرورت برای وصول آن اقامه دعوی خواهد کرد. اشیائیکه در معرض تنزل قیمت بوده و یا نگهداری آنها هزینه غیر متناسبی را ایجاد مینماید بدون تاخیر فروخته خواهد شد. همچنین اقدام بفروش برگهای بهادار (بورسی) و یا اشیائیکه در بازار قیمت معینی دارند بعمل خواهد آورد سایر اموال بترتیبی که بعداً ذکر خواهدشد فروخته میشود.
- اداره برای رسیدگی و در صورت لزوم میتواند ابراز دفاتر بستانکار را بخواهد.
- پس از انقضای موعد ابراز اسناد منتهی در ظرف بیست روز اداره صورتی با در نظر گرفتن طلبهائی که حق رهن و یا رجحان دارند تهیهخواهند نمود.
- اینصورت از طریق آگهی باطلاع بستانکاران خواهد رسید. و در اختیار کسانیکه ادعای حقی نسبت بمتوقف مینمایند گذاشته میشود. به بستانکاران مردود و همچنین به بستانکارانیکه حق رجحان برای خود قائل بوده و اداره بادعای آنها ترتیب اثر نداده است مستقیماً مراتب اعلامخواهد شد.
- اسنادیکه در ارائه آنها تاخیر شده در صورتیکه عذر موجهی در بین باشد در مورد این ماده تا ختم ورشکستگی قبول میشود ولی هزینهکه در اثر این تاخیر پیش آمده بر عهده مدعی طلب است. اگر اداره سندی را که ابراز شده قبول کرد اقدام بتصحیح صورت بستانکاران مینماید و سایر بستانکاران را نیز بوسیله آگهی مطلع میسازد.
- اداره گزارش کاملی نسبت بوضعیت دارائی و مطالبات متوقف داده نظریات متوقف و بستانکاران را استماع نموده در صورتمجلسذکر میکند ولی تصمیم با خود اداره است مگر در مورد قرارداد ارفاقی و صرفنظر کردن از دعاوی مشکوک.
- شرایط فروش لااقل ده روز قبل از مزایده در دفتر اداره در دسترس عموم گذارده خواهد شد و هر کس میتواند اطلاعات لازمه را کسبنماید. آگهی فروش شامل مکان - روز - ساعت مزایده خواهد بود و در مورد اموال غیر منقوله این آگهی یکماه قبل از اقدام بفروش بعمل میآید. برای بستانکارانیکه حق وثیقه غیر منقول دارند نسخه از آگهی فرستاده شده و ارزیابی که بعمل آمده بآنها اعلام خواهد گردید.
- اشیاء سیم و زر نباید ببهای کمتر از بهای فلزی آنها بفروش برسد.
- اگر در هیئت بستانکاران شرایط مذکور در ماده 480 قانون تجارت جمع باشد میتوانند از دعوائیکه نتیجه آن مشکوک است صرف نظرنمایند. هر بستانکاری میتواند درخواست کند که آن دعوی باو واگذار شود - در اینمورد حاصل فروش مالیکه از این راه بدست میآید در حدود طلبیکهدارد بدرخواستکننده تعلق گرفته و مازاد آن متعلق بسایر بستانکاران خواهد بود.
- پس از انقضای مدت نام برده اداره مبادرت به پرداخت سهام هر یک مینماید - بستان کاری که کاملاً به حق خود میرسد باید سند مربوطهرا به اداره تسلیم کند در موردی که قسمتی از طلب پرداخته میشود مراتب در سند قید میگردد. در مورد فروش غیر منقول اقداماتیکه در دفتر املاک لازم است از طرف اداره بعمل میآید. اگر طلبی معلق باشد و یا باقساط میبایست تادیه گردد سهمیه مربوط بآن در صندوق دادگستری گذاشته خواهد شد پس از پرداخت سهمیه اداره بهر یک از بستانکارانیکه حقوق آنها کاملاً تادیه نشده است سند عدم کفایت دارائی میدهد بستانکار فقط در مورد ملائت ورشکسته میتواند به موجبسند بقیه طلب خود را ادعا نماید.
- پس از تقسیم اموال خاتمه ورشکستگی اعلام خواهد شد - هر گاه پس از خاتمه ورشکستگی اموالی متعلق بمتوقف کشف شود ادارهآنها را بتصرف خود درآورده و حاصل فروش آن را بدون هیچ گونه تشریفاتی بین بستان کاران تقسیم میکند. نسبت بسهمیههائیکه بمناسبت مشکوک بودن طلب بودیعه گذاشته شده و بعداً تصرف در آنها مجاز خواهد شد بهمین ترتیب اقدام میگردد.
- اداره تصفیه دارای دو صندوق است - صندوق (الف) و صندوق (ب)
- درآمد صندوق (الف) بمصرف سازمان و برداشت هر گونه هزینه که اداره تصفیه برای تصفیه امور ورشکستگی لازم داشته باشد خواهدرسید.
- هر یک از دو صندوق نامبرده دارای شخصیت حقوقی بوده و صندوق (الف) میتواند از صندوق (ب) در صورت اقتضا وام بگیرد -وزارت دادگستری نسبت به آن دو نظارت تام خواهد داشت.
- ترتیب وصول درآمد و نظارت هزینه این دو صندوق بموجب آئیننامه که وزارت دادگستری تعیین میکند معین خواهد شد.
- رئیس و کارمندان اداره تصفیه (اعم از مامورین زیرپایه یا قراردادی یا دارای پایه) در صورتیکه از مقررات این قانون تخلف کنند مطابقآئیننامههای وزارت دادگستری مورد تعقیب و مجازات انتظامی واقع خواهند شد.
- رئیس و کارمندان اداره تصفیه ممکن است از بین خدمتگزاران قضائی یا اداری یا از غیر خدمتگزاران دولت انتخاب شود - اداره تصفیه بقدر لزوم کارمند خواهد داشت.
- هر گاه کارکنان اداره تصفیه یا کسانشان تا درجه دوم از طبقه دوم نسبت بدارائی ورشکسته بنفع خود طرف معامله واقع شوند آن معاملهباطل است و متخلف تعقیب انتظامی خواهد شد.
- استرداد وجوهیکه توسط اداره تصفیه به صندوق دادگستری محل یا صندوق اداره تصفیه تسلیم میشود بحواله دو نفر از کارکنان ادارهتصفیه که مجاز از طرف وزارت دادگستری باشند خواهد بود.
- همینکه حکم ورشکستگی قابل اجرا شد رونوشت حکم باداره تصفیه و اداره ثبت محل فرستاده میشود.
- اداره تصفیه میتواند از اداره پست و تلگراف و گمرک بخواهد که در مدت تصفیه کلیه برگها و بستههائیکه بعنوان متوقف فرستادهمیشود یا از طرف متوقف ارسال گردیده برای آن اداره بفرستد - متوقف میتواند در موقع باز کردن برگها و پاکتها و بستهها حضور داشته باشد.
- وظایف اداره تصفیه در این قانون و آئیننامههای مربوطه بآن که وزارت دادگستری تهیه میکند تعیین میشود و در موارد سکوت برطبق قانون تجارت اقدام خواهد شد.
- ورشکسته مکلف است اموال و دفاتر خود را باداره تصفیه معرفی نموده و در تحت اختیار آن بگذارد وگرنه به مجازات از سه ماه تا ششماه زندان تادیبی محکوم خواهد شد. اگر ورشکسته فوت نموده یا فراری باشد ورثه و شرکاء و خدمه و متصدیان امور و کلیه اشخاصی که بنحوی از انحاء در اموال ورشکسته تصرف ودخالت دارند این تکلیف را خواهند داشت وگرنه بهمین مجازات خواهند رسید. اداره اشخاص نامبرده را از این تکلیف آگاه کرده و مجازاتی را که برای خودداری آنها معین شده تذکر میدهد.
- مستثنیات دین تحت اختیار ورشکسته گذاشته شده ولی جزء صورت اموال قید خواهد شد.
- اداره تصفیه مکلف است حقوق اشخاص ثالث را نسبت باموال غیر منقول ورشکسته که مستند باسناد رسمی است معلوم کرده ضمنصورت اموال قید نماید.
- صورتیکه باین ترتیب تنظیم شده بورشکسته ارائه و از او سؤال میشود که آن را صحیح و کامل میداند یا خیر - پاسخ ورشکسته درصورت قید شده و بامضای او میرسد.
- هر گاه ورشکسته اموالی جزء مستثنیات دین نداشته باشد مراتب آگهی و قید میشود که اگر بستانکاران بعضاً یا کلاً درخواست اجراءاصول ورشکستگی را در ظرف مدت ده روز ننموده و هزینه آن را نپردازند جریان ورشکستگی خاتمه خواهد پذیرفت.
- اداره تصفیه آگهی منتشر نموده و نکات زیر را در آن قید مینماید: 1 - تعیین ورشکسته و محل اقامت او و تاریخ توقف (در صورتیکه در حکم دادگاه تعیین شده باشد). 2 - اخطار به بستانکاران و کسانیکه ادعائی دارند باینکه ادعای خود را در ظرف دو ماه باداره اعلام نمایند و مدارک خود را (اصل بارونوشت گواهی شده) باداره تسلیم دارند. اداره میتواند این مدت را برای کسانیکه در خارجه اقامت دارند تمدید نماید. 3 - اخطاریه بدهکاران متوقف که در ظرف مدت نامبرده خود را معرفی کنند متخلفین از این اخطار بجریمه نقدی معادل صدی بیست و پنجدین بنفع صندوق (ب) مذکور در ماده 54 محکوم خواهند شد - دادگاه میتواند علاوه بر جریمه نقدی بحبس تادیبی از سه تا شش ماه نیز محکومنماید. 4 - اخطار بکسانیکه بهر عنوان اموال ورشکسته در دست آنها است که آن اموال را در ظرف مدت نامبرده در اختیار اداره بگذارند وگرنه هرحقی که نسبت بآن مال دارند از آنها سلب خواهد شد مگر اینکه عذر موجهی داشته باشند. 5 - دعوت اولین جلسه هیئت بستانکاران که منتها در ظرف 20 روز از تاریخ آگهی تشکیل خواهد شد ضمناً قید شود کسانیکه با متوقفمسئولیت تضامنی داشته و یا ضامن او هستند میتوانند در جلسه حضور بهمرسانند.
- اولین جلسه بستانکاران تحت ریاست یکنفر از کارمندان اداره تشکیل میشود و اداره گزارشی راجع بصورت اموال و سایر امورمربوطه بمتوقف را برای بستانکاران میخواند.
- اداره تصفیه نسبت باشیائی که مورد مطالبه اشخاص ثالث است تصمیم مقتضی اتخاذ نموده و اگر آنها را محق بداند مبادرت بتسلیمآن مینماید وگرنه ده روز بایشان مهلت میدهد که در دادگاه صلاحیت دار اقامه دعوی نمایند کسی که در ظرف ده روز بدادگاه صلاحیت دار رجوع ننمایددیگر دعوای او مسموع نخواهد بود.
- پس از انقضای موعد مقرر برای ارائه اسناد اداره بمطالبات رسیدگی نموده تصدیق یا رد مینماید و جلب نظر متوقف را در صورتیکه دردسترس او باشد خواهد کرد و اداره مکلف نیست به اظهارات او ترتیب اثر دهد.
- مطالباتیکه بموجب سند رسمی وثیقه ملکی دارند باید منظور شود هر چند از طرف بستانکار اظهار نشده باشد.
- بستانکارانیکه مردود شدهاند با ذکر دلیل در ضمن این صورت قید میشوند.
هر کس نسبت باین صورت اعتراض داشته باشد در ظرف 20 روز از انتشار آگهی حق دارد در دادگاه صادرکننده حکم توقف اقامه دعوی کند. اگر معترض ادعا کند که طلب او بیمورد رد شده یا کسر گردیده و یا حق رهن و یا رجحان او منظور نشده دعوی بر علیه اداره اقامه میشود و اگر طلب یاحق رجحان کسی که قبول شده مورد اعتراض باشد دعوی بر علیه بستانکار اقامه خواهد شد. در صورتیکه دعوای اخیر به نتیجه رسیده و حکم برد طلبی صادر شود سهمی که تخصیص به آن داده شده در حدود طلب مدعی و هزینه دادرسی باو اختصاص پیدا خواهد کرد و مازاد بین سایر بستانکاران تقسیم خواهد شد. در مورد این ماده دادرسی بطریق اختصاری و فوری بعمل خواهد آمد.
- پس از رسیدگی بمطالبات بستانکارانیکه یکقسمت یا تمام طلب آنها مورد قبول واقع شده بوسیله اخطاریه در جلسه دعوت میشوندو اگر درخواست قرارداد ارفاقی هم شده باشد مراتب ضمن دعوتنامه قید میشود.
- اموال متوقف بترتیب مزایده فروخته میشود. در موارد زیر ممکن است بطریق غیر مزایده اقدام بفروش اموال کرد. 1- اگر هیئتی از بستان کاران که دارای شرایط مذکور در ماده «480 »قانون تجارت باشند باین ترتیب رضایت بدهند. 2- وقتیکه مال در (بورس) و یا در بازار قیمت معینی دارد. اشیاء مورد وثیقه را نمیتوان بطریق غیر مزایده فروخت مگر اینکه رضایت بستان کارانی که نسبت بآنها حق وثیقه دارند جلب شود.
- اموال منقول پس از سه مرتبه بصدای بلند حراجچی بکسیکه حداکثر را پیشنهاد کرده است واگذار میشود. همین ترتیب نسبت باموال غیر منقول رعایت میگردد مشروط بر اینکه پیشنهاد به بهای ارزیابی شده برسد و در صورت نبودن پیشنهاد مکفی فروش متوقف میماند و وقتدیگری برای مزایده معین میشود. در مرتبه دوم که باید لااقل دو ماه پس از مزایده اول بعمل آید اموال غیر منقول بکسی که بالاترین قیمت راپیشنهاد مینماید واگذار خواهد شد.
- اداره تصفیه مکلف است شرایط فروشی را با رعایت عرف و عادت و غبطه بستانکاران و ورشکسته تعیین نماید. اداره میتواند پرداخت بها را نقد یا بموعد قرار بدهد - موعد هیچگاه از سه ماه نباید تجاوز کند. تسلیم در مورد مال منقول و انتقال قطعی در مورد مال غیر منقول نباید قبل از پرداخت بها صورت بگیرد. در مورد پرداخت نقدی یکروز مهلت جایز است. اگر پرداخت در موعد مقرر انجام نگیرد مزایده جدید بعمل آمده در هر حال پیشنهاد دهنده سابق مسئول کسر قیمت و سایر خسارات وارده خواهدبود.
- وقتیکه پول حاصله از فروش در دسترس اداره قرار گرفت و صورت بستانکاران قطعی گردید اداره صورتی از حاصل دارائی و حسابنهائی آن تنظیم خواهد نمود. هزینه توقف که بموجب آئیننامه تعیین میشود و هزینه تصفیه قبلاً موضوع میشود صورت تقسیم و حساب نهائی در مدت ده روز در دسترسبستانکاران قرار گرفته و مراتب به اطلاع آنها خواهد رسید بعلاوه خلاصه از صورت مربوط بسهم هر یک برای آنها فرستاده خواهد شد.
- تقسیم موقت سهام فقط پس از انقضاء مدت مذکور در ماده 36 ممکن است بعمل آید. ببستانکارانیکه جزو صورت نیامدهاند سند عدم کفایت دارائی داده خواهد شد.
- ورشکستگی باید از تاریخ وصول حکم آن باداره تصفیه در ظرف هشت ماه تصفیه گردد. هنگام ضرورت رئیس دادگاه استان میتواند این مدترا تمدید نماید.
- درآمد صندوق (الف) عبارت از وجوهی است که به عنوان هزینه امور ورشکستگی دریافت میشود این درآمد به موجب آئیننامه هیئتوزیران تعیین خواهد شد.
- درآمد صندوق (ب): 1 - 50% بحقوقیکه بموجب قانون ثبت شرکتها مصوب 2 خرداد ماه 310 و ماده 11 قانون تجارت برای امضاء دفاتر تجاری تعلق میگیرد اضافهشده و فقط نصف از کل وجوه دریافتی جزو درآمد صندوق (ب) اداره تصفیه امور ورشکستگی میباشد. 2 - از مبلغ موضوع اعتراضنامه که بموجب ماده 293 قانون تجارت تنظیم میشود از قرار هر 10 ریالی ده دینار گرفته شده که نصف آن جزودرآمد عمومی کشور منظور و نصف دیگر آن متعلق بصندوق (ب) خواهد بود.
- درآمدهای دو صندوق جزء درآمد بودجه عمومی کشور منظور نخواهد شد. وصول و مصرف آن مشمول هیچیک از مقررات مالی اعم از قوانین و غیر آن نخواهد بود.
- بستانکارانیکه دارای وثیقهاند نسبت بحاصل فروش مال مورد وثیقه در برگ تقسیم حاصل فروش مقدم بر سایر بستانکاران قرار دادهمیشود. طلبهائیکه دارای وثیقه نیست و همچنین باقیمانده طلبهائیکه دارای وثیقه بوده و تمام آن از فروش وثیقه پرداخت نشده بترتیب طبقات زیر بریکدیگر مقدمند و در تقسیمنامه حاصل فروش اموال متوقف این تقدم رعایت و قید میشود. طبقه اول الف - حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از توقف. ب - حقوق خدمتگزاران بنگاه ورشکسته برای مدت شش ماه قبل از توقف. ج - دستمزد کارگرانیکه روزانه یا هفتگی مزد میگیرند برای مدت سه ماه قبل از توقف. طبقه دوم طلب اشخاصیکه مال آنها بعنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره ورشکسته بوده نسبت بمیزانی که ورشکسته از جهت ولایت و یا قیمومت مدیون شده است. این نوع طلب در صورتی دارای حق تقدم خواهد بود که توقف در دوره قیمومت یا ولایت و یا در ظرف یکسال از انقضای آن اعلام شدهباشد. طبقه سوم طلب پزشک و داروفروش و مطالباتی که بمصرف مداوای مدیون و خانوادهاش در ظرف سال قبل از توقف رسیده است. طبقه چهارم الف - نفقه زن مطابق ماده 1206 قانون مدنی. ب - مهریه زن تا میزان ده هزار ریال بشرط آنکه ازدواج اقلاً پنجسال قبل از توقف واقعشده باشد و نسبت بمازاد جزء سایر دیون محسوبمیشود. طبقه پنجم سایر بستانکاران.
- وزارت دادگستری آئیننامه مربوط باین قانون را تهیه مینماید.