توضیحات

Texte (فقه) - الف- عبارت قانون و نیز دلالت دلیل اثبات دعوى بر معنی و مدلول داراى مراتب وضوح و خفاء میتواند باشد این مراتب را بسه درجه (نص- ظاهر- اظهر) تقسیم کرده اند: نص، عبارت یا دلیلى است که در مقابل دلالت آن، احتمال مخالف بذهن راه نیابد (مانند مدلول ماده 11 قانون مدنی) اما در مورد ظاهر همیشه لااقل دو احتمال هست که یکى قوى و دیگرى ضعیف است آن قوى را ظاهر گویند. در مورد اظهر سه احتمال وجود دارد که دو احتمال آن نسبت باحتمال سوم قوى تر است و بین این دو احتمال قوى یکى از دیگرى نیرومند تر است که آنرا اظهرگویند . ظاهر هرگاه در مقابل اظهر بکار رود معنى آن خاص است ولى گاهى ظاهر در مقابل نص بکار میرود در این صورت شامل ظاهر بمعنى خاص و اظهر مى باشد چنانکه فقهاء در باب شهادات گویند: بینه ملک نص است و بینه تصرف، ظاهر. ب- نص بمعنى وسیعترى هم بکار رفته که شامل اظهر و ظاهر هم میشود یعنی درمقابل معانى مستفاد از قیاس و وحدت ملاک و تفسیر قانون بکار میرود به این معنی است که گفته اند: )اجتهاد در مقابل نص جائز نیست( در حقوق جدید ایران غالبا با این معنى آشنا هستند.