دعوی تصرف عدوانی حقوقی

به استناد ماده 67 قانون آیین دادرسی مدنی «در صورتیکه دو یا چند نفر مال غیر منقولی را به طور مشترک در تصرف داشته یا استفاده میکرده اند و بعضی از آنان مانع تصرف و یا استفاده و یا مزاحم استفاده بعضی دیگر شود حسب مورد درحکم تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق محسوب و مشمول مقررات این فصل خواهد بود» بنابراین در دعاوی تصرف فرق نمی کند مال غیر منقول مفروز باشد یا مشاع و در صورت مشاع بودن مال موضوع دعوا این عمل در حکم تصرف عدوانی است و این اقدام تصرف عدوانی یا ممانعت از حق یا مزاحمت ممکن است از جانب یکی از شرکاء ملک اتفاق بیفتد یا شخصی خارج از شرکاء.
در رابطه با اینکه تصرف در ملک مشاع بدون اذن شریک جرم محسوب می شود 2 دیدگاه متضاد ارائه شده است. عده‌ای به این دلیل که هر شریک در ذره ذره ملک مشاع حق مالکیت دارد و تصرف او در آن ملک تصرف در ملک خود است، این جرم را قابل تحقق نمی‌دانند؛ اما از سوی دیگر، گروهی بر این مبنا که ذره ذره ملک متعلق حق دیگری هم هست، تصرف بدون اذن را متضمن تصرف عدوانی در ملک دیگری و وقوع جرم می‌دانند. این اختلاف نظر در سایر جرایم علیه اموال و مالکیت مانند سرقت، خیانت در امانت و تخریب هم وجود دارد و در آرای صادر شده از محاکم تمایل به هر دو نظر دیده می‌شود. تنها درخصوص تخریب، رأی وحدت رویه‌ای صادر و این جرم در ملک مشاع قابل تحقق دانسته شده است. در مورد تصرف عدوانی نیز هرچند یک نظریه مشورتی از سوی اداره حقوقی قوه قضاییه به شماره 7599/7 -1372/10/26 با استناد به رأی وحدت رویه مذکور صادر و جرم تصرف عدوانی در ملک مشاع قابل تحقق دانسته شده است؛ اما باید اذعان داشت که این رأی وحدت رویه قابل تسری به این مورد نیست و با توجه به اصل تفسیر مضیق متون جزایی و تفسیر آنها به نفع متهم باید قائل به نظری شد که ارتکاب این جرم را در ملک مشاع ممکن نمی‌داند. بنابراین چنین شکواییه‌ای باید با قرار منع تعقیب روبه‌رو شود و شاکی از طریق حقوقی اقدام کند.( معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان رضوی آموزش حقوق شهروندی)