مطالبه دیه

دیه اعم از مقدر و غیرمقدر، مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضاء و منافع و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد به موجب قانون مقرر می شود در قتل های خطایی، شبه عمد و جرح شبه عمد، دیه تعلق می­ گیرد.هنگامی که تعقیب امر جزایی و اجرای مجازات به دلایلی مانند: فوت متهم یا محکوم ­علیه در مجازات­ های شخصی، گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرائم قابل گذشت، عفو، نسخ مجازات قانونی، اعتبار امر مختومه، مرور زمان در مجازات­های بازدارنده موقوف گردد و نتوان موضوع را از طریق کیفری تعقیب نمود، فرد می تواند با ارائه دادخواست مطالبه دیه به مراجع حقوقی طرح دعوا کند.

فرایند دادرسی کیفری راجع به مطالبه‌ی دیه در جنایات غیرعمدی امروزه در جنب حقوق کیفری ماهوی (حقوق تعیین کننده)، حقوق کیفری شکلی (حقوق تضمین کننده) اهمیتی بیش از پیش یافته است؛ این اهمیت از آن روست که حقوق متهم در جریان رسیدگی و در قالب فرایند از مرحله‌ی وقوع جرم، کشف، تعقیب، تحقیق، رسیدگی بدوی، رسیدگی نهایی و نیز اجرای حکم، به بهترین شکل ممکن تضمین و تأمین شود.

در مجموع باید گفت فرایند دادرسی کیفری در خصوص مطالبه‌ی دیه در جنایات غیرعمدی، خصوصاً در قلمرو سوانح رانندگی ناشی از عدم رعایت مقرّرات و نظامات، با شکایت شاکی آغاز می‌شود.شاکی یا می‌تواند به طور مستقیم از طریق نهاد دادسرا اقدام به طرح دعوای جزایی نماید یا اینکه با مراجعه به مرجع انتظامی، خواستار شروع روند رسیدگی به موضوع شود؛ هرچند در صورت نخست نیز دادسرا با ارجاع امر به مرجع انتظامی، می‌تواند خواستار تهیه و ارسال گزارش نهایی حسب مورد و در خصوص موضوع گردد. در هر شکل، با ارجاع امر و طرح موضوع در دادسرا،  فرایند دادرسی در چارچوب نظام قضایی مطرح می‌شود.