دعاوی منقول و غیر منقول

مقصود از مال غیر منقول، مالی است که نمی شود آن را از محلی به محل دیگر منتقل کرد و در صورت جابجایی از محلی به محل دیگری، خرابی در مال یا در محل، ایجاد خواهد شد. مانند زمین، خانه، بنا، در و پنجره ها و مجسمه های به کار رفته در ساختمان و...

انواع دعاوی راجع به اموال غیر منقول و مصادیق آن در صدر ماده 12 قانون آیین دادرسی مدنی مطرح شده اند. این ماده مقرر می دارد:" دعاوی مربوط به اموال غیر منقول، اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن، در دادگاهی اقامه می‌ شود که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است، اگرچه خوانده در آن حوزه، مقیم نباشد." لذا مصادیق و انواع دعاوی راجع به اموال غیر منقول بر اساس این ماده عبارتند از:

دعوای مالکیت؛ که افراد، برای اثبات مالکیت نسبت به اموال غیر منقول اقامه می کنند.

دعوای مزاحمت؛ که مستفاد از ماده 160 قانون آیین دادرسی مدنی، می توان آن را زمانی مطرح نمود که شخصی با اعمالش، مزاحم تصرف متصرف در مال غیر منقولی شده است (بدون اینکه مال را از تصرف متصرف، خارج نموده باشد.)

دعوای ممانعت از حق؛ که مستفاد از ماده 159 قانون آیین دادرسی مدنی، می توان آن را زمانی مطرح کرد که دارنده یک حق، نتواند از حق ارتفاق یا انتفاع خود در ملک دیگری، استفاده کند.

دعوای تصرف عدوانی؛ که مستفاد از ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی، می توان آن را زمانی مطرح نمود که دیگری، با زور و بدون رضایت متصرف سابق، مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده باشد.

دعوای مربوط به الزام به تسلیم ملک و انتقال سند آن، همچنین، دعاوی مربوط به مطالبه خسارت ملک و مطالبه اجرت المثل آن نیز از دعاوی در حکم غیر منقول (غیر منقول تبعی) هستند. همچنین، دعاوی مربوط به ابزار آلات کشاورزی، اعم از تخم، تراکتور، وسایل آبیاری و... که مالک واحد داشته، برای کشاورزی، ضرورت دارند و مالک آن ها را به عمل زراعت اختصاص داده، از حیث صلاحیت محاکم و توقیف، در حکم مال غیر منقول هستند.