نکاح صوری یا تصنعی

ازدواج یا عقد نکاح، در واقع، یکی از انواع معامله بوده و در خصوص صحت و بطلان، تابع قوانین عقود و معاملات است.

در ماده 190 قانون مدنی، برای صحت هر معامله، چهار شرط اساسی ذکر شده است، که در صورت فقدان هر یک از آن ها معامله، باطل بوده و هیچ یک از آثار آن نیز قابل اجرا نخواهد بود. این شروط عبارتند از: قصد و رضایت طرفین، اهلیت طرفین معامله، معین بودن موضوع مورد معامله و مشروعیت جهت انجام معامله.

مطابق با این ماده، هر عقد و معامله ای، در صورت فقدان قصد طرفین، باطل است. در ازدواج صوری نیز طرفین، قصدی برای انجام عقد نکاح و عمل به شرایط آن ندارند و صرفا به دنبال استفاده از آثار آن هستند، بنا براین از نظر قانونی، ازدواج صوری، باطل بوده و در صورتی که به هر نحوی صوری بودن آن ثابت شود، تمای آثار آن نیز از بین می رود و مانند آن است که از ابتدا ازدواجی صورت نگرفته است.

علاوه بر ماده 190 که شروط اساسی صحت عقود را بیان می کند، قانون گذار در ماده 218 قانون مدنی نیز مقرر داشته: «هرگاه، معلوم شود که معامله با قصد فرار از دین به طور صوری انجام شده، آن معامله، باطل است.» که به صراحت اشاره دارد، هر معامله ای در صورت صوری بودن، باطل است.

کسانی که قصدجدی مبنی بر ایجاد رابطۀواقعی زناشویی ندارند و فقط به منظور بدست آوردن  امتیازها ظاهراً و به طور صوری ازدواج می‌کنند این نکاح صحیح نیست(باطل است) و عقدی بوجود نیامده است البته ادعای صوری بودن نکاح نیاز به اثبات دارد.

دعوای بطلان نکاح در دادگاه خانواده مورد رسیدگی قرار میگیرد. طرف خواهان اعلام بطلان نکاح ، با ذکر دلیل و جهات بطلان ازدواج واقع شده ( چه دایم و چه موقت ) و ارائه دلیل اثباتی آن دادخواست مربوطه را ابتدا در دفاتر خدمات قضایی ثبت می نماید. پس از ثبت دادخواست ، پرونده جهت تعیین وقت رسیدگی به یکی از شعب دادگاه خانواده صالح ارجاع میشود. دادگاه در موعد مقرر طرفین دعوا را احضار و پس از شنیدن دفاعیات طرفین ، حکم مقتضی را صادر خواهد نمود.