اثبات نسب

1- تلقیح مصنوعی با نطفه شوهر : در صورتی که شوهر نتواند با زن نزدیکی کند و صاحب فرزند شود ولی عقیم نبوده و نطفه اش دارای ماده حیاتی باشد ممکن است تلقیح مصنوعی با نطفه شوهر انجام شود . طفلی که از این طریق به دنیا می آید ملحق به شوهر و زن خواهد بود و نسب او مشروع باید تلقی شود .

2- تلقیح مصنوعی با نطفه غیر شوهر : هرگاه تلقیح مصنوعی با نطفه شخصی غیر شوهر باشد رابطه حقوقی طفل با مادر ، شوهر ، و صاحب نطفه به این صورت خواهد بود :

الف: رابطه طفل با مادر : طفل فقط در صورتی به مادر خود ملحق نمی شود که مادر زناکار محسوب شود و در مورد لقاح مصنوعی اعم از اینکه زن جاهل یا عالم به آن باشد زنا صدق نمی کند و طفل ملحق به مادر است.

ب: رابطه طفل با صاحب نطفه : می توان قائل به الحاق طفل به پدر طبیعی خود که همان شخص صاحب نطفه است شد اعم از اینکه عالم یا جاهل به لقاح باشد .

ج: رابطه طفل با شوهر زن : چون طفل از نطفه شوهر نیست با او رابطه نسب نخواهد داشت اما تا زمانی که ثابت نشود که از نطفه شوهر نیست بنابر بر قاعده فراش ملحق به شوهر است.

د: نسب ناشی از زنا (رابطه نا مشروع) : زنا در لغت به معنای نزدیکی غیر مشروع است و با استناد به ماده 221 قانون مجازات اسلامی زنا عبارت است از جماع مرد و زنی که علقه زوجیت بین آنها نبوده و از موارد وطی به شبهه نیز نباشد. ارکان زنا : 1- باید نزدیکی واقع شده باشد 2- نزدیکی کننده باید بالغ باشد و دخول نابالغ زنا محسوب نمی شود 3- نزدیکی کننده باید عاقل باشد پس نزدیکی مجنون زنا نیست و فرزند حاصل از آن ولد زنا نیست 4- نزدیکی باید با زن صورت گرفته شود 5- زن باید بر مرد حرام باشد 6- باید عقد و شبهه ای وجود نداشته باشد 7- نزدیکی کننده باید مختار باشد . با استناد به ماده 1167 قانون مدنی طفل متولد از زنا ملحق به زانی نمی شود و فقط در صورتی که یکی از طرفین عملش به علت شبهه یا اکراه باشد طفل به او ملحق می شود ولی طبق آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور حقوق و تکالیف ابوین طبیعی مثل حضانت و ولایت و نفقه باقی است و اعلام ولادت به اراده ثبت احوال و اخذ شناسنامه با نام پدری برای فرزند نامشروع اجباریست. . ( کتاب حقوق خانواده دکتر ناصر کاتوزیان جلد 1 و کتاب حقوق خانواده دکتر حسین صفایی )