ضم امین

موارد نصب امین عبارت است از:

1. براى اداره سهم الارثى كه ممكن است از تركۀ متوفى به جنين تعلق گيرد، در صورتى كه جنين ولى يا وصى نداشته باشد. (بند 1 ماده 103  قانون امور حسبى)

2. براى ادارۀ اموالى كه به مصارف عمومى اختصاص داده شده و مديرى نداشته باشد (بند 2 ماده 103 قانون امور حسبى).

3. هرگاه ولی قهری منحصر به واسطه غیبت یا حبس یا به هر علتی نتواند به امور مولی علیه رسیدگی کند و کسی را هم از طرف خود معین نکرده باشد، حاکم یک نفر امین به پیشنهاد مدعی العموم (دادستان) برای تصدی و اداره اموال مولی علیه و سایر امور راجع به او موقتا معین خواهد کرد. ( ماده 1187 قانون مدنی) این امین را امین موقت می گویند و تفاوت اینگونه امین با قیم آن است که امین موقت با بودن ولی قهری (پدر و جد پدری) و به طور موقت منصوب می گردد و با رفع مانع از ولی قهری، سمت او زایل می گردد، حال آنکه قیم در صورتی منصوب می شود که ولی قهری یا وصی منصوب از جانب او برای سرپرستی محجور وجود نداشته باشد و وظیفه قیم به صورت موقت نیست و تا رفع حجر از محجور یا عزل یا انعزال (برکنارشدن) قیم، به یکی از علل قانونی، ادامه می یابد.( حقوق مدنی اشخاص و محجورین، دکتر سید حسین صفایی و دکتر سید مرتضی قاسم زاده، ص 291)

4. گاهی جریان رسیدگی به موضوع حجر و صدور حکم و انتشار آن و نصب قیم طولانی می شود و ممکن است در این فاصله محجور در اموال خود تصرفی بکند یا اموال مورد سوءاستفاده دیگران قرار بگیرد؛ به همین منظور قانونگذار تعیین امین موقت را پیش بینی کرده است. ماده 64 قانون امور حسبی در این باره مقرر می دارد: « دادگاه می تواند شخصی را که درخواست حجر او شده قبل از صدور حکم و یا بعد از صدور حکم و قبل از قطعی شدن آن از بعض یا تمام تصرفات در اموال موقتا ممنوع نماید و در این صورت دادگاه امینی موقت برای حفظ اموال و تصرفاتی که ضرورت دارد معین می نماید.» چنانکه از این ماده برمی آید ، وظیفه امین موقت حفظ اموال و تصرفات ضروری به نمایندگی از شخصی است که درخواست حجر او شده است و با حکم قطعی دادگاه مبنی بر عدم حجر یا صدور حکم حجر و نصب قیم وظیفه او پایان می پذیرد.( حقوق مدنی اشخاص و محجورین، دکتر سید حسین صفایی و دکتر سید مرتضی قاسم زاده، ص 304)

5. اگر غایب مفقودالاثر برای اداره اموال خود تکلیفی معین نکرده باشد و کسی هم نباشد که قانونا حق تصدی امور او را داشته باشد محکمه برای اداره اموال او یک نفر امین معین می کند.( ماده 1012 قانون مدنی) دادستان و اشخاص ذی نفع از قبیل وارث و بستانکار حق دارند از دادگاه درخواست تعیین امین برای اداره اموال غایب بنمایند.( ماده 130 قانون امور حسبی)

اداره اموال، مادامی که امین تعیین نشده است، به عهده دادستانی است که اموال در حوزه او یافت می شود و باید دادستان در حفاظت از آن اقدامات لازم از جمله مهر و موم کردن و یا فروش اموال ضایع شدنی را انجام دهد.( فرهاد و شیرین بیات، شرح جامع قانون مدنی، ص 628)