درخواست سرپرستی طفل

با توجه به قانون جدید حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، رسیدگی و اخذ تصمیم درباره «سرپرستی کودکان بی سرپرست» به دادگاه خانواده محول گردیده است. (بند ۱۶ ماده ۴ قانون جدید حمایت خانواده) و طبق ماده ۳۱ قانون جدید سرپرستی، دادگاه محل اقامت درخواست کننده، صالح برای رسیدگی به این امر می باشد.

در رابطه با اقلیت های دینی(زرتشتی، کلیمی و مسیحی) ، علاوه بر اینکه مسائل مربوط به فرزندخواندگی آنان می توانند در دادگاه خانواده رسیدگی شوند، تصمیمات مراجع عالی اقلیت های دینی مذکور در این زمینه نیز معتبر شناخته شده و توسط محاکم قضایی (دادگاه های خانواده) بدون رعایت تشریفات تنفیذ و اجرا میگردد.

رسیدگی در دادگاه خانواده با تقدیم دادخواست و بدون رعایت سایر تشریفات آیین دادرسی انجام می شود، ولی افراد واجد شرایط باید سرپرستی کودکان و نوجوانان را از سازمان بهزیستی درخواست کنند و سازمان مکلف است ضمن اعلام نظر کارشناسی ، تقاضا را به دادگاه صالح تقدیم نماید و دادگاه با لحاظ نظر سازمان ، در این خصوص تصمیم میگیرد. (ماده ۱۱ قانون جدید)

پس بدین ترتیب، تقاضا نامه درخواست کنندگان سرپرستی باید به سازمان بهزیستی ارائه شود. سازمان مکلف است حداکثر پس از دو ماه با اظهار نظر کارشناسی، درخواست را به دادگاه صالح تقدیم نماید و دادگاه پس از احراز شرایط مقرر در قانون و با لحاظ نظریه سازمان ، نسبت به صدور قرار سرپرستی آزمایشی شش ماهه اقدام نماید. قرار صادره به دادستان، متقاضی و سازمان ابلاغ میگردد. 

دادگاه میتواند در دوره سرپرستی آزمایشی، در صورت زوال یا عدم تحقق هر یک از شرایط، به تقاضای دادستان یا سرپرست منحصر یا سرپرستان کودک یا نوجوان و با اطلاع قبلی سازمان و همچنین با تقاضای سازمان قرار صادره را فسخ نماید. (ماده ۱۲)

پس از پایان دوره سرپرستی آزمایشی ، دادگاه با لحاظ نظر سازمان بهزیستی، حکم سرپرستی صادر خواهد کرد، به شرط آنکه اولا: سرپرست یا سرپرستان برابر ماده ۱۴ قانون جدید ، بخشی از اموال خود را به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی تملیک کرده یا بر طبق نظر دادگاه تعهد کتبی به تملیک داده باشند یا لااقل دادگاه براساس مصلحت کودک یا نوجوان، آنان را از تملیک یا تعهد مزبور معاف کرده باشد.

ثانیا: سرپرست یا سرپرستان طبق ماده ۱۵ تعهد کرده باشند هزینه های مربوط به نگهداری و تربیت و تحصیل کودک یا نوجوان را تامین نمایند و همچنین قرارداد بیمه عمر به نفع کودک یا نوجوان، با نظر سازمان منعقد کرده باشند. (ماده ۱۳)

(البته این تدابیر در جهت حمایت از کودک یا نوجوان و تامین آینده مالی وی در نظر گرفته شده و با وجود آن در صورتی که دادگاه تشخیص دهد اعطای سرپرستی به مصلحت کودک یا نوجوان می باشد، مثلا در شرایطی که کودک یا نوجوان اموالی را از طریق ارث بدست اورده و نیازی به حمایت مالی ندارد، بدون اجرای این مفاد اقدام به صدور حکم سرپرستی می نماید).

در رابطه با قابل تجدید نظر و فرجام خواهی بودن حکم سرپرستی، با توجه به قواعد عمومی و مواد ۳۳۱ و ۳۳۴ ق.آ.د.م میتوان گفت این احکام قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان است، اما قابل فرجام خواهی نمی باشد. بنابراین حکم سرپرستی که از دادگاه خانواده صادر میشود، پس از گذراندن مرحله تجدید نظر، نهایی و لازم الاجراست. 

در کلیه مواردی که سرپرست تعیین می شود ، دادگاه مکلف است رونوشت رای را جهت اطلاع به بهزیستی ارسال نماید و سازمان بهزیستی موظف است در طول دوره سرپرستی ، نسبت به این دسته از افراد نظارت کند. (ماده۳۳) (دکتر صفایی، امامی ۱۳۹۸ صفحه ۳۳۷_۳۳۹)