مطالبه خسارت

مسئولیت مدنی در مفهوم وسیع، گاه به واسطه‌ قرار‌داد برای اشخاص ایجاد می‌شود که به الزامات ناشی از عقد یا مسئولیت قرار‌دادی معروف است و گاه بدون اینکه قرار‌دادی بین اشخاص وجود داشته باشد، یک شخص در مقابل شخص دیگر مسئولیت پیدا می‌کند و ملزم می‌شود که خساراتی را که وارد کرده است، جبران کند که به آن الزامات خارج از قرار‌داد یا ضمان قهری گفته می‌شود. هدف از آن جبران خسارت شخص متضرر می باشد و به عبارت دیگر برای حفظ حقوق خصوصی افراد وضع شده است.

همچنین در برخی موارد سبب الزام به پرداخت خسارت، ناشی از جرم يا شبه جرم ‎باشد، که به آن مسئولیت کیفری گفته می‎شود. در اینجا چون عنصر تقصیر مطرح است، هدف مجازات مجرم است که به منظور دفاع از جامعه، پاسداري از نظم، جبران خسارت عمومي و نيز اصلاح و تنبّه (اگاه کردن) ساير افراد به مورد اجرا گذاشته مي‎شود. در حالیکه هدف از مسئوليت مدني، جبران خسارت شخص زيان ديده است. به طور مثال در فرضی که راننده ای در حالت مستی و با سرعت غیر مطمئنه از چراغ قرمز عبور می‎کند و ضمن تصادف با خودروی مقابل و ایراد خسارت بدنی به آن، مرتکب قتل برخی از سرنشینان نیز می‎شود به عنوان راننده حادثه ساز تحت تعقیب مراجع قضایی قرار خواهد گرفت. در این نوع پرونده ها دادگاه به عنوان مسئولیت کیفری علاوه بر تعیین مجازات برای راننده خاطی، از جهت مسئولیت مدنی نیز، وی را ملزم به جبران خسارات وارده به خودروی طرف مقابل و همچنین صدمات جانی نسبت به مقتولین حادثه، خواهد نمود.

البته از نظر حقوق جزا براي تحقق جرم، وجود سوءنيت يا قصد مجرمانه و يا تقصير جزايي از ناحيه مرتکب جرم، براي اثبات مسئوليت کيفري در غالب جرائم الزامي است؛ در صورتي که از نظر حقوقي، احراز مسئوليت مدني نيازي به اثبات سوءنيت زيان دهنده ندارد، و صرف انجام عمل زیانبار مسئولیت دارد و حتي شامل افرادي مانند اطفال و مجانين نيز مي گردد.

در مسئولیت مدنی قلمرو بسیار گسترده است به نحوی که به محض ورود خسارت از طرف زیان رساننده مسئولیت مدنی وی جهت جبران خسارت ظاهر می شود. بنابراین هر خسارتی ناشی از بی احتیاطی، بی مبالاتی، عدم مهارت، عدم رعایت نظامات دولتی و تقصیر قابل جبران می باشد. ( کتاب وقایع حقوقی ( مسئولیت مدنی )- دکتر ناصر کاتوزیان- انتشارات گنج دانش- چاپ 1396- ص 9 تا 19)