اشتباه

گاهی اینگونه اشتباهات به نحوی است که وصف مجرمانه را زائل می سازد و تقصیر و مسئولیت جزایی را مرتفع می سازد.(باهری، محمد، تقریرات درس حقوق جزای عمومی، ص۲۲۶) در این حالت اشتباه موجب زوال قصد خواهد شد.در این صورت ممکن است بر حسب مورد، فعل مرتکب به علت فقدان قصد، منجر به منع تعقیب او یا تغییر وصف عمل مجرمانه شود.(اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، ص ۱۰۱)

مثلا فردی به تصور اینکه مال خود را برمی دارد، مالی را برداشته است، در حالی که در واقعیت، مال متعلق به دیگری است.دراین موقعیت این فرد با برداشتن آن مال مرتکب جرم سرقت نشده، زیرا او در موضوع جرم سرقت که تعلق مال به دیگری است، اشتباه کرده و بنابراین تحقق سرقت که یک جرم عمدی است با این اشتباه منتفی می شود.

در مواردی اشتباه موضوعی در جرایم عمدی، باعث تبدیل شدن جرم عمدی به غیر عمدی می شود، مثلا کسی به تصور این که در یک گونی چیزی نیست به آن شلیک می کند ولی یک انسان زنده در آن بوده و سبب مرگ او می شود.در اینجا فرد مرتکب قتل عمد نشده بلکه مرتکب قتل غیر عمد شده است.