نقص شکلی و ماهوی در دادرسی مدنی

حسن محسنی 

چکیده |

اعمال و اقدامات آیین دادرسی مانند عمل مراجعه به دادگستری و تنظیم دادخواست و ابلاغ احضاریه ممکن است گاه به دلیل رعایت نکردن مقررات شکلی ناظر بر بروز اراده ناقص باشد و گاه به واسطه نقض مقررات ماهوی حاکم بر سلامت و تحقق اراده معیوب باشد. در هر دو مورد ذی نفع باید بتواند به وجود نقص و عیب ایراد بگیرد. در حقوق فرانسه آن چنان که خواهیم دید مقنن مقرر کرده است که باید ضمانت اجرای نقص شکلی در قانون پیش بینی شده باشد، مگر این که نقص ناشی از نقض تشریفات اساسی با نظم عمومی باشد. برعکس، امکان ایراد نسبت به نقص ماهوی مستلزم پیش بینی شده بودن آن در متن قانون نیست و از قواعد عمومی در این زمینه تبعیت می کند. واقعیت این است که در حقوق ما، این چنین میان این دو نوع نقص، تفکیک ایجاد نشده و به این دلیل در برخی امور همچون اقدامات فاقد ضمانت اجرا و تمییز اهلیت از سمت و اختیار موجب تشتت آرا و نظرات شده است. به نظر می رسد در حقوق کشور ما نظريه ضمانت اجراها در حقوق دادرسی مدنی نیازمند تدوین و تامل جدی باشد.

کليدواژگان: نقص، شکلی، ماهوی، ضمانت اجرا، دادخواست، ابلاغ، اهلیت، سمت.