مطالعه تطبیقی مفهوم و الزامات علنی بودن دادرسی کیفری در حقوق ایران و موازین بین المللی

علی حاجی پور کندرود ، محمد هاشمی ، اسد الله یاوری 

چکیده اصل علنی بودن دادرسی، یکی از جلوهها و شاخصه های اساسی دادرسی عادلانه بوده، از مهم ترین تضمین های آن شمرده میشود. این اصل دارای مفهومی ترکیبی و قابل تجزیه به عناصر متعدد است و هرکدام از این عناصر مفهومی نیز الزامات خاص خود را دارد. در نتیجه، دادرسی علنی با نبود هرکدام از عناصر مفهومی و الزامات آنها، دیگر به این مفهوم دلالت نخواهد داشت. بر این اساس، در این مقاله پس از تبیین عناصر مفهومی و الزامات اصل علنی بودن دادرسی کیفری در پرتو موازین بین المللی، موضع نظام حقوقی ایران در این باره مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت چنین نتیجه گیری شده است که با وجود شناسایی عناصر مفهومی و برخی الزامات اصل علنی بودن دادرسی در حقوق ایران، بی توجهی به برخی دیگر از الزامات مهم این اصل از جمله ناممکن بودن دسترسی عمومی به اسناد و مدارک پرونده ها و دشواری دسترسی به آرای دادگاهها و نیز وجود محدودیت های قانونی در خصوص انتشار جریان دادرسی و اعلان علنی رأی و همچنین برخی محدودیت های عملی دیگر، تحقق شایسته دادرسی علنی را در حقوق ایران با چالش های جدی مواجه ساخته است. به علاوه در راستای تکمیل نوشتار، به استثناها و محدودیتهای حاکم بر این اصل نیز اشاره شده است.

واژگان کلیدی اصل علنی بودن حقوق ایران، دادرسی، دادرسی کیفری، عناصر مفهومی، معیارهای بین المللی