بزه دیده و عوام گرا شدن سیاست کیفری

نویسندگان: مهدی شیدائیان و جواد رجبی سلمان

چکیده: 

بزه‌دیده به شکل­های مختلف موجب ایجاد عوام­گرایی کیفری می‌شود. ترس از جرم و نگرانی عمومی از آن به‌نوعی سخت‌گیری کیفری عوام‌گرا را تشدید می‌کند. اغلب جرائمی با بزه‌دیدگان خاص (از حیث سن و جنسیت) توجه رسانه‌ها و افکار عمومی را بیشتر جلب می‌کند. بنابراین، این جرائم بیشتر موجب برانگیختگی احساس عمومی و تأثیر آن بر سیاست کیفری می‌شود. بزه‌دیدگان با بیان توقعاتی که از نظام عدالت کیفری دارند، به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در فرایند کیفری شرکت می‌کنند. از این طریق نیز بزه‌دیدگان می‌توانند موجب جهت‌دهی سیاست کیفری به‌سوی عوام‌گرایی شوند. بزه‌دیده با گزارش جرم و در مواردی بیان غیرواقعی بزه‌دیدگی و اغراق در آن، زمینة تمرکز رسانه‌ها بر موضوع‌های کیفری را فراهم می‌کند. در این شرایط، امکان حرکت سیاست کیفری به‌سوی عوام‌گرایی فراهم می‌شود. همچنین، اندیشة حمایت افراطی از بزه‌دیدگان، می‌تواند سیاست کیفری را تا مرز نادیده‌گرفتن حقوق متهمان پیش ببرد. بر این مبنا، در این مقاله چگونگی جهت‌گیری سیاست کیفری به‌سوی عوام‌گرایی، تحت تأثیر بزه‌دیده بررسی می‌شود.