نگاهی به "قاعده ی اقدام" از منظر فقه و قانون

نویسندگان: فاطمه عرب احمدی و زهرا فهرستی

چکیده:

قواعد فقهی شالوده ی فقه و حقوق اسلامی را تشکیل می دهند.یکی از قواعدی که در حقوق خصوصی بالاخص در بخش مسئولیت ها میتواند راهگشا و موثر باشد، قاعده ی اقدام است. تعهدی که مفاد ضمان است بیانگر یک رابطه حقوقی بین دو شخص بوده که متعهد له حق دارد متعهد را به پرداخت مال و یا انجام فعل یا ترک متعهد فیه وادار نماید. از طرفی در برابر موجبات ضمان عواملی ساقط کننده ی ضمان بوده که می توان به قاعده ی اقدام اشاره نمود. این قاعده را از موارد معافیت و عدم تعلق مسئولیت مدنی نیز می داند.

متن حاضر می کوشد ضمن پرداختن به ابعاد و جایگاه قاعده ی مزبور در گفتمان فقه اسلامی، با رویکردی کاربردی به بررسی و واکاوی برخی از مصادیق امروزی این قاعده بپردازد و با استناد به آن بسیاری از مسائل حقوققی جامعه ی امروزی مانند موارد عدم تعهد بیمه گر ، جرائم مربوط به عدم تادیه ی مالیات و ... را بیان نماید.