قلع و قمع به معنی ریشه کن کردن و از بیخ در آوردن است و در اصطلاح حقوقی اگر شخص بدون منشاء قانونی و یا قراردادی در ملک دیگری بنا احداث کند و یا درخت بکارد مالک می تواند دادخواست قلع و قمع آن بنا را به دادگاه تقدیم کند. هر گونه اعمال تصرف مالکانه نسبت به اموال ( چه اموال منقول چه اموال غیر منقول) نیازمند مالکیت شخص نسبت به مال یا حداقل اجازه برخی از تصرفات از سوی مالک است چرا که براساس ماده 30 قانون مدنی، مالک حق هرگونه تصرف و انتفاع( نفع بردن) را نسبت به مال خود دارد و می تواند حق هرگونه انتفاع و تصرف را در قالب عقودی چون، اجاره، حق انتفاع و... به دیگری واگذار کند.

اگر اعمال شخص نسبت به مال دیگری بدون منشاء قانونی یا قراردادی باشد این اعمال و تصرفات غیر قانونی یا غیر مجاز می باشد و در صورت تغییر در شکل و صورت مال غیر منقول ، شخص مالک می تواند رفع اثر تصرفات غیر قانونی و بازگشت شرایط ملک به حالت قبل را درخواست نماید. فروضی که شخص مجاز به احداث بنا و اعمال تصرفات مالکانه در ملک دیگری نیست متعدد می باشند اما در این بحث به بیان مهمترین آن ها می پردازیم.